Krótka historia wielkiej imprezy – Prague International Marathon

Maraton w Pradze. Fot. Archiwum RunCzech

Pierwszy raz Czesi pobiegli w swojej stolicy maraton w 1995 roku z inicjatywy Włocha Carlo Capalbo. Nowatorskie pomysły pozwoliły szybko wypłynąć imprezie na szerokie, międzynarodowe wody. Maraton w Pradze jest jednym z największych w Europie, słynie na cały świat. Oto jego krótka historia.

Artykuł składa się z fragmentów obszernego tekstu z grudniowego Biegania 2015. Napisał – Jakub Jelonek

Pomysł Maratonu w Pradze – jak wiele szalonych planów – powstał podczas wieczornej rozmowy w 1995 roku w jednym z praskich pubów, nad wybornym czeskim piwem. Carlo Capalbo, pomysłodawca imprezy, spotkał się nad kuflem z Gerindo Bordinem, mistrzem olimpijskim z Seulu. Wieczór nie skutkował tylko bólem głowy następnego dnia. Tak narodził się projekt stworzenia maratonu, ligi biegowej, imprez towarzyszących i wielu, wielu innych rzeczy. W skrócie: wielkiego biegania w Czechach.

Carlo Capalbo – pomysłodawca maratonu w Pradze urodził się w Neapolu, tam też się wychował, wykształcenie zdobywał najpierw w Turynie, a później w Berkeley w USA. W 1992 r. przeniósł się do Pragi. Pracował jako konsultant ds. Unii Europejskiej i nigdy nie był związany z bieganiem. Nawet w dzieciństwie trenował raczej siatkówkę albo rugby. W końcu jednak los pokierował go na ścieżkę organizatora imprez biegowych. Wciągnęło go to na dobre. Mimo, że od ponad 20 lat organizuje maraton to sam jeszcze żadnego nie przebiegł. Dziewięć razy zmierzył się z połówką.

Nazajutrz pełen zapału Carlo udał się do samego Emila Zatopka. Ten zgodził się podpisać mu list wspierający organizację maratonu. Z listem w jednej ręce i mapą trasy narysowaną na serwetce w drugiej, udał się do prezydenta Pragi, Jana Koukala. Choć niewielu dawało mu jakąkolwiek szansę powodzenie, sprawy potoczyły się błyskawicznie. Wkrótce praski maraton miał stać się wielkim, międzynarodowym wydarzeniem znanym na całym świecie, a część „wynalazków” (takich jak Running Mall), powstałych w głowie Capalbo, podchwytywali nawet twórcy wielkich światowych imprez – David Bedford (do 2102 r. dyrektor maratonu w Londynie) i Mary Wittenberg (do niedawna szefowa maratonu w Nowym Jorku). Wyrazy uznania zaczęły płynąć nawet z IAAF. Skąd taki sukces tego – wydawałoby się – niepozornego pomysłu? Organizatorzy mieli trochę śmiałych, nowatorskich pomysłów, których nie wahali się wcielać w życie, nawet mimo licznych problemów finansowych szybko rosnącej imprezy. Od 1995 roku do dziś ekipa występująca pod nazwą RunCzech powołała do życia siedem wielkich wydarzeń. Opowiemy wam w skrócie co złożyło się na ich sukces.

 1995 – transmisja telewizyjna i biegi towarzyszące 

Już w pierwszym roku zadbano o transmisję telewizyjną, a oprócz dystansu głównego zorganizowano biegi towarzyszące na 4,5 km i 9 km. Łącznie z maratonem, na placu Wacława, przez Polaków nazywanym potocznie „Wacławiakiem”, zgromadziło się ponad 15 tysięcy biegaczy, w tym wiele rodzin z dziećmi. Na dystansie „królewskim” stawiło się 958 osób, z których zaledwie 519 przekroczyło linię mety w regulaminowym czasie. Wtedy jeszcze chyba nie wszyscy wiedzieli, na co się piszą. Czeska maszyna biegowa ruszyła…

Maraton w Pradze w 1995 roku. Fot. Archiwum RunCzech

 1997 – inwestycja w młodych i narodziny klubu biegowego 

„Niewiele młodych ludzi jest zaangażowanych w sport, dlatego chcielibyśmy zachęcić ich w jakikolwiek sposób do aktywności. Zaoferować im atrakcyjną alternatywę do spędzania wolnego czasu. Zwłaszcza w kraju, gdzie konsumpcja alkoholu i branie narkotyków są notowane jako jedne z najwyższych w Europie” – mówił Gelindo Bordin – dyrektor techniczny imprezy. Po raz pierwszy rozegrano Junior Maraton Championship. Każda szkoła mogła wystawić 10-osobowy zespół, który łącznie miał pokonać maraton. Pierwsza edycja wypadła dość słabo, ale już 3 lata później w sztafecie pobiegło 550 uczestników z 33 miast. Kolejnym pomysłem Bordina było stworzenie Running Club. Miało to być miejsce, które zjednoczy ludzi chcących wspólnie biegać. Coś w stylu grup biegowych organizowanych w Polsce. Społeczność mogła dzielić się swoimi doświadczeniami, trenować wspólnie i uczyć się „sztuki biegania”.

Maraton w Pradze 1997 rok. Fot. Archiwum RunCzech

 1998 – wielkie nagrody, wielkie nazwiska, rolki i transmisja internetowa 

Po raz pierwszy poprowadzono trasę przez historyczny Most Karola, aby biegacze mogli pokonać ten zbudowany w czternastym wieku symbol Pragi. Wygrał Elijah Lagat, który do około 30 km biegł nawet w tempie na nowy rekord świata. Już wtedy organizatorzy mogli pochwalić się całkiem pokaźnymi nagrodami. Za zwycięstwo Lagat otrzymał 18 000 $, plus 10 000 $ za bieg poniżej 2:09 i 1000 $ za rekord trasy. Tak o udziale wielkich gwiazd wypowiadał się Gelindo Bordin w wywiadzie dla Prague Post: „Jeśli chcesz być włączony do czołówki światowych maratonów, takich jak Londyn, Nowy Jork, Boston czy Londyn musisz dodać atrakcyjności biegowi w światowych mediach. Da się to zrobić tylko przez wielkie nazwiska”. Kolejną nowością było to, że oprócz transmisji w telewizji wprowadzono transmisję w Internecie. „To medium przyszłości” – wyjaśniał tą decyzję Capalbo. Według statystyk, tę formę przekazu śledziło już wtedy 27 000 osób z całego świata. W 1998 roku po raz pierwszy rozegrano też wyścig na rolkach. Natomiast Capalbo podsumował kolejną edycję w słowach: „Największą satysfakcją jest dla nas to, kiedy ludzie z całego świata w końcu uświadamiają sobie, że Praga jest nie tylko stolicą piękna i architektury, ale też stolicą sportu”.

Maraton w Pradze 1998 rok. Fot. Archiwum RunCzech

Maraton w Pradze współcześnie (2015). Fot. Archiwum RunCzech

 1999 – niech gra muzyka! (I niech żyje półmaraton) 

Nowością w tym roku było dołączenie na trasie maratonu zespołów muzycznych, pomagających biegaczom w chwilach kryzysu. Podczas biegu grała nawet grupa 30 skrzypków! Przekrój dostępnych gatunków muzyki i tańca był spory, od jazzu, przez rock, pop, muzykę kubańską, sambę, hip-hop aż do muzyki klezmerskiej. Impreza, którą później płynnie przemianowano w Marathon Music Festival, wprowadziła atmosferę wielkiego festiwalu ulicznego, inspirując zarówno nowicjuszy, jak i elitę do przełamywania własnych barier. Zainaugurowano Półmaraton Kodak Praha. W debiucie imprezy wzięło udział ponad 1000 osób.

Maraton w Pradze 1999 rok. Fot. Archiwum RunCzech

 2001 – narodziny gwiazdy 

W biegu na 10 km karierę uliczną rozpoczął tu Haile Gebrselassie, najszybszy w tym czasie człowiek na świecie na długich dystansach na bieżni. Zawsze uśmiechnięty Haile zwyciężył w czasie 28:07. W kolejnych latach czterokrotnie wygrywał maraton w Berlinie, okraszony także rekordami świata.

Maraton w Pradze 2001 rok. Haile Gebrselassie. Fot. Archiwum RunCzech

 2006 – coś więcej niż tylko bieganie dla siebie 

Nowością był festiwal związany z kampanią nt. zagrożeń dla środowiska naturalnego, a także gry i programy edukacyjne dla dzieci. Zainicjowano także Marathon Music Festival, którego punktem centralnym była parada brazylijskich bębniarzy, tańców latynoskich, muzyki alternatywnej, tancerzy, żonglerów i iluzjonistów. Finałem festiwalu był uroczysty koncert, podczas którego zbierano datki na Centrum Paraple, pomagające ludziom na wózkach brać czynny udział w sporcie. Koncert trwał w sumie aż 11 godzin, a jego kontynuacją była muzyka grana w niedzielę podczas maratonu, gdzie 37 zespołów ustawionych wzdłuż trasy pomagało przezwyciężać kryzysy uczestnikom. Biegaczy wystartował prezydent Wacław Klaus. Maraton wspierała rekordowa liczba wolontariuszy, których liczba przekroczyła 1200 osób.

Maraton w Pradze współcześnie (2015). Fot. Archiwum RunCzech

 2007 – expo z rozmachem 

Dwudziestokrotnie zwiększono Marathon Sport Expo, które trwało teraz 3 dni. Zmieniono koncepcję Expo. Od teraz miało ono być nie tylko miejscem rejestracji zawodników, ale też stać się miejscem często odwiedzanym przez mieszkańców Pragi. Zorganizowano więc występy cyrkowe, przejażdżki dla dzieci, seminaria sportowe, gry, spotkania motywacyjne dla szukających zdrowego stylu życia, wykłady dietetyczne, prezentowano najnowsze technologie dla biegaczy, zaproszono stoiska reprezentujące maratony z całego świata. Nie mogło też zabraknąć jedzenia i oczywiście czeskiego piwa.

 2009 – dziewczyny na start! 

42 lata po rewolucji zapoczątkowanej przez Katherine Switzer, która potajemnie wystartowała w maratonie bostońskim pod pseudonimem K. Switzer, kobiety w Czechach ciągle nie były gotowe i przekonane do biegania. Do wyjścia z domu miał je ośmielić bieg stworzony specjalnie dla nich – PIM Women’s Challenge. Miał on zmotywować kobiety do ubrania sportowych butów i ruszenia na ulice miast, niezależnie od wieku czy doświadczenia. Zachęcić je do tego miały kobiety znane z pierwszych stron gazet. Akcja okazała się wielkim sukcesem, a udział kobiet startujących w 2009 r. był prawie dwukrotnie większy, niż np. w roku 2004. Rok 2009 to kolejny sukces frekwencyjny. Na półmaraton sprzedano aż 6 228 numerów startowych.

 2010 – złote czasy Pragi 

Maraton przyciągnął 7 934 biegaczy, co dało 55% wzrost w stosunku np. do 2 lat wcześniej. Nawet gwiazda czeskiej piłki nożnej, były piłkarz roku z Juventusu Turyn, Pawel Nedved przebiegł półmaraton. W maratonie wygrał Eliud Kiptami z Kenii, z nowym rekordem trasy (2:05:39). Czas ten plasował maraton w Pradze na 7. miejscu na świecie w tamtym roku. Jak podają znawcy, wynik ten na niezbyt szybkiej trasie, obfitującej w wiele brukowanych fragmentów można porównać do wyniku około 2:04 na idealnej trasie. Wiedziano już, że od 2011 r. maraton będzie mógł chwalić się odznaką Gold Label. W 2010 r. wyrazy tego najwyższego uznania w świecie biegów ulicznych doczekał się też półmaraton. „IAAF ustanowił kryteria, które bieg musi spełniać, aby osiągnąć pewien wysoki poziom jakości: serwis dla biegaczy, międzynarodowa promocja, zabezpieczenie medialne, elita zawodników, dobre wyniki, kontrola antydopingowa, certyfikowana trasa, transmisja telewizyjna, itd.” – wymienia Capalbo.

Maraton w Pradze. Fot. Archiwum RunCzech

 2013 – Czech Racing Team 

Ekipa maratonu w Pradze rozszerzyła w międzyczasie swoją działalność do 7 biegów, z których 5 miało odznaki IAAF. RunCzech zaczęło stanowić markę samą w sobie. Robili imprezy w Pradze, Ołomuńcu, Uściu nad Łabą i Karlowych Warach. Kolejnym krokiem było założenie RunCzech Racing Team. „Założyliśmy zespół, który miał rozwijać dobrze rokujących młodych biegaczy, przede wszystkim z Pragi, by reprezentowali RunCzech w czołowych biegach na świecie” – mówi Zane Branson, menedżer biegaczy z Kenii (Branson zmarł w lipcu 2015 r. w Iten). Kolejny pomysł zaczął nabierać kształtów.

RUNCZECH W LICZBACH
• 7 biegów z odznakami IAAF ROAD RACE LABEL
• Biegacze ze 114 krajów świata
• Ponad 40 000 fanów na Facebooku
• Ponad 27 500 członków klubu biegowego RunCzech
• Informacje o imprezach RunCzech publikowane są w 151 krajach
• 160 000 odwiedzających na EXPO w trakcie Marathon Weekend
• 123 zespoły muzyczne na trasie maratonu
• 5700 wolontariuszy i 5275 osób zatrudnionych do pracy w maratoński weekend
• 136 000 odbiorców newslettera RUNCZECH
• 299 zaproszonych biegaczy ze światowej elity ustanowiło do tej pory 9 rekordów tras
• 4620 biegaczy charytatywnych zebrało 7 280 829 euro na cele dobroczynne
• 13 950 uczestników Junior Marathon
• Ponad 1,5 miliona widzów online w samych Czechach

 2014 – Running Mall rumieniec na twarzach kolegów po fachu 

W 2014 roku żadna inna firma organizująca biegi uliczne nie mogła pochwalić się tyloma odznakami IAAF. Założono Running Mall – specjalny ośrodek dla biegaczy zlokalizowany w centrum Pragi. Jest to centrum treningowe z szatniami, barem (niealkoholowym), salą konferencyjną (im. Emila i Dany Zatopków) i częścią sklepową. Running Mall ma być miejscem spotkań biegaczy na każdym poziomie, od początkujących do rekordzistów świata. Miejsce ma służyć do treningu, kontaktów międzyludzkich, pracy nad budowaniem formy fizycznej i mentalnej. Pod wrażeniem była nawet Mary Wittenberg obecna podczas otwarcia tego miejsca: „To jest dokładnie to, co sami chcemy stworzyć w Nowym Jorku. Pod tym względem Carlo i Run Czech są przed nami” – mówiła Mary. David Bedford, były dyrektor maratonu w Londynie, a obecnie szef biegów ulicznych w IAAF powiedział: „Running Mall stawia ten kraj w świetnym miejscu w historii sportu. Praga jest wspaniałym, historycznym miastem i to zawsze będzie ekscytujące dla biegaczy”.

 2015 – świetlana przyszłość 

Najnowsze dzieje Czeskiej Ligi Biegowej to już łącznie ponad 77 000 uczestników w 2015 r. podczas 7 biegowych imprez na terenie całej Czeskiej Republiki. Pięć z nich miało odznakę Gold, a dwie Silver, a jak już nieoficjalnie wiemy, w roku 2016 wszystkie 7 będzie miało odznakę IAAF Gold Label. 17 września podczas oficjalnej konferencji prasowej w hotelu Hilton Praga odbyło się podsumowanie Ligi Biegowej 2015, a także wprowadzenie kolejnej innowacji: aplikacji na smartphony i tablety – SocialRun. Jak zapowiedział Carlo Capalbo, w przyszłym roku w Pradze odbędą się dwa maratony: tradycyjny i… wirtualny. W praskim maratonie przewidziano również kategorię dla osób startujących „wirtualnie”. Każdy będzie mógł ścigać się z innymi oglądając nagraną wcześniej trasę na ekranie monitora, telewizora lub tabletu. Po prezentacji odbyły się też pierwsze zawody rozgrywane na bieżni ruchomej. Co będzie następne? Na pewno nie widać mety w biegu, w którym biegnie RunCzech. „Dotarliśmy o wiele dalej, niż ktokolwiek z nas przypuszczał na początku” – mówi Carlo Capalbo. Czy ten sympatyczny Włoch ma jeszcze jakieś pomysły? Jeśli tak, można się spodziewać, że niedługo będzie wprowadzał je w życie.

Maraton w Pradze 2014.. Fot. Archiwum RunCzech

Na podstawie „The Art of Impossible. The making of the Prague International Marathon” autorstwa Jeffrey’a Donowana. Wszystkie wypowiedzi pochodzą z książki.

Informacje na temat imprez organizowanych przez RunCzech znajdziesz u nich na stronie.