Kalendarium. Co działo się w bieganiu we wrześniu?

Wrzesień w historii biegania kojarzy się z maratonami i rekordami świata. We wrześniu zmarł Pierre de Coubertin, twórca idei nowożytnych igrzysk olimpijskich, urodzili się Adam Kszczot i Karolina Jarzyńska. W tym miesiącu narodził się również Maraton Warszawski. Co jeszcze działo się we wrześniu?

1 września 1980 roku – po 143 dniach i 5300 km charytatywnego biegu przez Kanadę, Terry Fox został zmuszony do przerwania swojego „Maratonu Nadziei”. Jesienią 1976 roku miał wypadek samochodowy, w którym doznał niegroźnego stłuczenia kolana, jednak po kilku miesiącach od tego wydarzenia zdiagnozowano u niego kostniakomięsak, złośliwy nowotwór kości. Mimo że chorą kończynę amputowano, a Terry poddał się chemioterapii, szanse na wyzdrowienie były połowiczne. Zainspirowany historią Dicka Trauma, człowieka, któremu utrata nogi nie przeszkodziła w przebiegnięciu maratonu nowojorskiego, a jednocześnie chcąc zwrócić uwagę na problem raka i zebrać fundusze na badania dotyczące nowotworów, postanowił wcielić w życie absolutnie szalony, zwłaszcza jak na tamte czasy, plan. Wyruszył z Nowej Funlandii na wschodnim wybrzeżu kraju i chciał biegnąc po drodze dystans maratoński każdego kolejnego dnia, dotrzeć do Pacyfiku. Jego celem było zebranie po dolarze na jednego obywatela swego kraju – czyli 24 milionów. Do chwili gdy Terry był zmuszony przerwać biegu i wrócić do szpitala, udało mu sięzebrać 1,7 miliona dolarów. Ale akcja dobroczynna dopiero wówczas nabrała tempa. W tydzień później stacja telewizyjna CTV zorganizowała narodową zbiórkę pieniędzy, która w ciągu 5 godzin przyniosła 10 i pół miliona dolarów. W kwietniu 1981 roku – równo w rok po tym, jak Terry wyruszył znad Atlantyku – na koncie funduszu założonego przez Foxa na rzecz badań nad nowotworami znalazło się ponad 23 miliony dolarów. Choroba nie dawała jednak za wygraną, Terry trafił do szpitala z zapaleniem płuc, zapadł w śpiączkę, a 28 czerwca 1981 roku zmarł. Pogrzeb transmitowała telewizja.

Terry Fox i jego Maraton Nadziei

Terry Fox – biegowy bohater Kanadyjczyków 

2 września 1937 roku w Genewie zmarł Pierre de Coubertin, francuski baron, twórca idei nowożytnych igrzysk olimpijskich. Był historykiem i pedagogiem, założycielem i przewodniczącym MKOl. Na sam pomysł by wskrzesić ideę igrzysk i uczynić z nich wydarzenie międzynarodowe, ze sportowcami z całego świata wpadł w 1888 roku Francuz Pascal Grousset. Coubertin był orędownikiem tej koncepcji i to z jego inicjatywy w czerwcu 1894 roku zwołano w Paryżu Międzynarodowy Kongres dla Wskrzeszenia Igrzysk Olimpijskich z udziałem 79 delegatów i 2000 zaproszonych gości. 23 czerwca 1894 r. powołano do życia Igrzyska Olimpijskie ery nowożytnej. MKOl powstał w celu sprawowania kontroli przebiegu igrzysk, które początkowo miały odbywać się co 2 lata. Dlaczego igrzyska nie odbyły się w Paryżu? O to by pierwszym gospodarzem imprezy były Ateny zabiegał pierwszy prezes MKOl – Grek Demetrius Vikelas. Pierwsza olimpiada odbyła się w 1896 roku. Coubertin zaprojektował flagę olimpijską – pięć kolorowych splecionych ze sobą kół, symbolizujących poszczególne kontynenty. Jako arystokrata i pedagog, uważał sport nie tylko za środek hartowania ciała, ale przede wszystkim za uniwersalną metodę wychowania współczesnego człowieka w duchu pokoju.

Baron Pierre de Coubertin. Fot. Photograph from Bain News Service

1 września 1992 roku w Saint George’s urodził się Kirani James, pierwszy medalista olimpijski z Grenady i rekordzista mistrzostw świata juniorów w biegu na 400 m. Jako trzynastolatek zwyciężył na 400, a na 200 był drugi podczas międzynarodowych zawodów Caribbean Union of Teachers w kategorii do 15 lat. Wychowywał się w rybackiej wiosce Gouyave. Pochodzi ze sportowej rodziny, ojciec i starszy brat grali zawodowo w koszykówkę. Podczas igrzysk w Londynie, mając 20 lat Kirani zdobył tytuł mistrz olimpijskiego na najdłuższym sprinterskim dystansie. Wywalczył również tytuł mistrza świata w Daegu rok wcześniej. Jechał do Korei w roli faworyta, ponieważ do niego należał najlepszy wynik w tamtym sezonie na świecie. Przez eliminacje i półfinał przeszedł bez problemów, ale jego najgroźniejszy rywal, obrońca tytułu amerykanin Meritt LeShawn już w eliminacjach uzyskał najlepszy na świecie czas 44,35.

Finał biegu na 400 metrów odbywał się na 2 dni przed 19. urodzinami Jamesa – 30 września. Chłopaki stanęli na sąsiednich torach – LeShawn na 4, a James na 5. Mimo że Amerykanin wolno wyszedł z bloków, utrzymywał się na prowadzeniu aż do ostatniej prostej. Jednak na ostatnich 100 metrach James pokazał swoją moc i przebiegł linię mety 3 setne sekundy przed rywalem, ustanawiając rekord kraju 44,60 i stając się najmłodszym mistrzem świata w biegu na 400 metrów w historii oraz pierwszym grenadyjskim medalistą mistrzostw świata. W Londynie, podczas igrzysk 6 sierpnia odniósł swój życiowy sukces. Został mistrzem olimpijskim ustanawiając nowy rekord kraju – 43,94, stając się tym samym pierwszym sprinterem spoza Stanów Zjednoczonych, który przebiegł dystans jednego okrążenia poniżej 44 sekund oraz pierwszym medalistą olimpijskim z Grenady.

2 września 1989 roku w Opocznie urodził się Adam Kszczot – wicemistrz świata w biegu na 800 metrów z Pekinu w 2015 roku, jeden z najbardziej utalentowanych biegaczy w historii polskich biegów średnich. Zdobył w sumie dziewięć złotych medali na seniorskich mistrzostwach Polski w biegu na 800 metrów, sięgnął rónież po medale mistrzostw świata i Europy zarówno w biegach na stadionie, jak i halowych. Należą do niego rekordy kraju w biegu na 600 m (w hali i na stadionie), oraz na 1000 m. Zaczął biegać w piątej klasie szkoły podstawowej. Lokalni trenerzy zainteresowali się nim po tym jak wygrał powiatowe „Czwartki Lekkoatletyczne”. Bieganie nie przeszkadzało mu być dobrym uczniem i co roku, do matury przynosić do domu świadectwo z wyróżnieniem. Ukończył zarządanie inżynierskie na Politechnice Łódzkiej. Na imprezie rangi międzynarodowej debiutował w 2007 roku, mając 18 lat. Wywalczył wówczas brązowy medal mistrzostw Europy juniorów. W 2011 roku wygrywając z Marcinem Lewandowskim został złotym medalistą halowych mistrzostw Europy. Chociaż na bieżni chłopaki mocno ze sobą rywalizują, co również bardzo motywuje ich do sportowego rozwoju, prywatnie, za linią mety są dobrymi kumplami. Adam współpracuje z trenerem Zbigniewem Królem, który chwali go za poważne podejście nie tylko do ciężkich treningów ale również do odnowy biologicznej i regeneracji. W kilka dni po mistrzostwach świata w Pekinie, podczas mityngu Diamentowej Ligi w Zurychu Adam Kszczot wygrał bieg na 800 metrów, w czasie 1:45,55. Odegrał się tym samym na rekordziście świata, Dawidzie Rudishy (który jako jedyny przegonił go w Pekinie), był szybszy również od mistrza olimpijskiego na 1500 m, Taoufika Makloufiego.

Adam Kszczot z maskotką mistrzostw świata w lekkoatletyce w Pekinie 2015. Fot. Tomasz Więcławski

3 września 1960 roku podczas igrzysk olimpijskich w Rzymie Zdzisław Krzyszkowiak zdobył złoty medal w biegu na 3000 m z przeszkodami, wyprzedzając na ostatniej przeszkodzie Rosjanina Nikołaja Sokołowa. Po 28 latach od sukcesu Kusocińskiego znów polski długodystansowiec stanął na najwyższym podium olimpijskim. „Krzyś” ponoć częściej odwiedzał szpitale niż stadiony. Obliczono, że tylko od 1959 różnego rodzaju kontuzje i choroby przerwały mu trening i starty aż 27 razy.

3 września 2007 roku w Leeds w wieku 43 lat zmarła na raka piersi Jane Emily Tomlinson brytyjska biegaczka i działaczka charytatywna, która przez wiele lat angażowała się w zbiórkę pieniędzy dla chorych na nowotwór. Zebrała niebagatelną sumę 1,75 mln funtów brytyjskich.

4 września 1940 roku w Halle urodził się Paul Wilfried Kindermann – sprinter i lekarz niemiecki, specjalista medycyny sportowej. Zdobył złoty medal podczas mistrzostw Europy w Belgradzie w 1962 roku w sztafecie 4 x 400 m wraz z Johannesem Schmittem, Hansem-Joachimem Reske i Manfredem Kinderem, ustanawiając rekord Europy rezultatem 3:02,7 min. Jest profesorem nauk medycznych, jako lekarz towarzyszył sportowcom niemieckim na siedmiu igrzyskach olimpijskich.

4 września 1982 roku w Darlaston urodził się Mark Lewis-Francis – brytyjski sprinter, który w dosyć nietypowych okolicznościach został oskarżony o doping. W 2005 roku w Madrycie zdobył srebrny medal w biegu na 60 m podczas halowych mistrzostw Europy, jednak  medal odebrano mu ze względu na to, że testy dopingowe wykazały, że palił marihuanę. Zgodnie z wytycznymi Brytyjskiego Komitetu Olimpijskiego każdy zawodnik, który ma na swoim koncie wpadkę dopingową ma dożywotni zakaz startów na igrzyskach olimpijskich w barwach Wielkiej Brytanii. Mark stał się jednak przypadkiem wyjątkowym. Oceniono, że palenie marihuany nie pomaga w żaden sposób w osiąganiu lepszych wyników w sprincie. Mark jest złotym medalistą olimpijskim w biegu sztafetowym 4 x 100 m z Aten w 2004 roku.

5 września 1972 roku miała miejsce masakra w Monachium: podczas XX Letnich Igrzysk Olimpijskich palestyńska organizacja terrorystyczna „Czarny Wrzesień” wzięła w wiosce olimpijskiej 9 izraelskich sportowców jako zakładników. W czasie ataku zginęli stawiający opór napastnikom trener zapasów Moshe Weinberg i sztangista Yossef Romano.

5 września 1959 roku w Milwaukee urodził się amerykański biegacz na 400 m przez płotki André Lamar Phillips, który przez większość kariery pozostawał w cieniu Edwina Mosesa. Pokonał go tylko raz – w finale igrzysk olimpijskich w Seulu w 1988 roku. Do mety dobiegł wówczas jako pierwszy w czasie 47,19 s, ustanawiając rekord olimpijski. Po zakończeniu kariery został nauczycielem.

5 września 1960 roku urodził się Willie Gault – płotkarz, który po zakończeniu kariery osiągał również sukcesy w futbolu amerykańskim. W 2008 Gault pobił rekord świata weteranów (kategoria 45 – 49 lat) w biegu na 200 metrów osiągając czas 21,80.

6 września 1981 roku urodziła się Karolina Jarzyńska – rekordzistka Polski w biegu na 10 km, 10 000 m i w półmaratonie (1:10:36 z 2011 roku). W 2015 roku Karolina wyszła za swojego trenera Zbigniewa Nadolskiego, a 28 kwietnia została mamą.

Karolina Jarzyńska. Fot. Archiwum

8 września 1909 roku w Pęckowie urodził się Józef Noji – biegacz, stolarz i warszawski tramwajarz, działacz niepodległościowy, obok Janusza Kusocińskiego, najbardziej znany polski długodystansowiec lat 30. XX wieku. Dziesięć razy zdobywał tytuł mistrza Polski w biegach długodystanowych. W igrzyskach olimpijskich w 1936 w Berlinie zajął 5. miejsce w biegu na 5000 metrów i 14. miejsce w biegu na 10 000 metrów. Przyszedł na świat w maleńkiej wsi w zaborze pruskim, jako najmłodszy z czworga dzieci miejscowego stolarza. Rodzina klepała biedę, a po śmierci ojca w 1917 roku, od ósmego roku życia chłopak musiał pracować fizycznie i pomagać w utrzymaniu. W 1927 roku zdobył uprawnienia czeladnicze u mistrza stolarskiego i zaczął startować w lokalnych biegach na różnych dystansach. W 1932 roku, po tym jak wyszedł z wojska, podjął dorywczą pracę, co której biegał wcześnie rano 24 kilometry. Jego karierę sportową rozpoczęły Biegi Narodowe na Przełaj, które wygrał w 1934 roku jako nieznany wówczas zawodnik. Pokonał czołówkę polskich biegaczy i stał się sportową sensacją.

W okresie międzywojennym znalazł pracę w Warszawie jako motorniczy tramwaju. Przygotowywał się do igrzysk olimpijskich, które miały się odbyć w 1940 roku ścigając się w krajowych i międzynarodowych zawodach z czołówką europejskich biegaczy, między innymi ze swoim największym rywalem – Januszem Kusocińskim. Był w owym czasie jednym z najbardziej utalentowanych polskich długodystansowców i spodziewano się, że będzie następcą Kusocińskiego. Wybuch wojny przerwał jednak jego błyskotliwą karierę. Jego osiągnięcia sportowe przyciągnęły uwagę okupanta i dwa razy proponowano mu podpisanie niemieckiej listy narodowościowej tzw. Volkslisty, oferując dobrze płatne stanowisko i związane z tym przywileje. Odmówił. Włączył się za to w struktury konspiracyjne polskiego podziemia niepodległościowego. 18 września 1940 roku został aresztowany przez Gestapo, a po rocznym pobycie na Pawiaku, trafił do Auschwitz. Nadano mu numer 18 535 i skierowano do pracy w obozowej stolarni. W lutym 1943 roku za próbę przemycenia grypsu (nielegalnego listu) został wtrącony do bunkra w bloku 11., zwanym blokiem śmierci. Następnego dnia o godzinie 13.55 został zaprowadzony pod ”ścianę śmierci”.

Józef Noji pracujący w Warszawie jako motorniczy tramwaju. Fot. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny

9 września 1934 roku w Turynie zakończyły się I Mistrzostwa Europy w Lekkoatletyce.

9 września 2007 roku podczas zawodów lekkoatletycznych we włoskim Rieti Jamajczyk Asafa Powell poprawił własny rekord świata w biegu na 100 metrów, osiągając czas 9,74 s.

9 września 2006 roku w wieku 25 lat w wypadku samochodowym zginęła kanadyjska biegaczka Émilie Mondor. Była rekordzistką kraju, olimpijką, medalistką przełajowych mistrzostw świata. W 2003 ustanowiła rekord kraju w biegu na 5 000 m, jako pierwsza Kanadyjka łamiąc barierę 15 minut (14:59,68). Zdobyła kilka medali (również złotych) w mistrzostwach Kanady zarówno w rywalizacji przełajowej, jak i biegach klasycznych. W sezonie 2005 prawie nie startowała z powodu kontuzji. Po powrocie do uprawiania sportu zamierzała próbować sił w biegach maratońskich, ale nie zdążyła zrealizować tych planów.

9 września 1968 roku urodził się Jonathan „Jon” Drummond, amerykański sprinter, trener Tysona Gaya. Jego największymi osiągnięciami są złoty medal w sztafecie 4 × 100 metrów na igrzyskach olimpijskich w 2000 w Sydney  i srebro w tej samej konkurencji na igrzyskach olimpijskich w 1996 w Atlancie. Drummondowi przez całą karierę sportową brakowało w kolekcji indywidualnego tytułu zdobytego na ważnej imprezie typu mistrzowskiego. Stało się to jego wielkim marzeniem i celem, zwłaszcza gdy był już weteranem. Miał tego dokonać na mistrzostwach świata w Paryżu w 2003 roku, ale miał pecha. W ćwierćfinale biegu na 100 m w bardzo kontrowersyjnych okolicznościach został zdyskwalifikowany za falstart. Tuż przed startem delikatnie zadrgała mu stopa w bloku startowym, co aparatura uznała jako falstart, choć w rzeczywistości jego reakcja była prawidłowa. Drummond nie był w stanie pogodzić się z werdyktem sędziów i zamknięciem szansy na zdobycie medalu. Przez kilkanaście minut okupował bieżnię stadionu w Paryżu. W końcu, ze łzami w oczach i pod presją organizatorów, zszedł do szatni. Przez kolejne kilkadziesiąt minut, za każdym razem gdy pozostali zawodnicy podchodzili do bloków startowych, z widowni dochodziła fala gwizdów, co uniemożliwiało normalny start. Drummond nigdy już nie wszedł na taki poziom sportowy i w wieku 36 lat rozstał się z karierą zawodniczą na rzecz pracy trenera. Co ciekawe, śpiewał również w chórze gospel „Kirk Franklin & The Family”, a ich pierwszy album osiągnął pozycję numer 1 na listach przebojów gospelowych w 1993 roku.

11 września 1983 roku urodziła się Vivian Cheruiyot kenijska biegaczka długodystansowa, srebrna medalistka olimpijska w biegu na 5000 m metrów z Londynu, gdzie wywalczyła też brąz na 10 000 m. Dwukrotna złota medalistka mistrzostw świata w 2011 roku. Została rónież mistrzynią świata na 10 000 m w 2015 roku.

12 września 1934 roku w Wellsburg w Wirginii Zachodniej przyszedł na świat Glenn Davis Amerykanin, który jako pierwszy człowiek na świecie przebiegł 400 m przez płotki poniżej 50 sekund. W 1956 roku uzyskał na mecie rezultat 49,5 s, a dwa lata później poprawił ten wynik na 49,2. Był też rekordzistą świata w biegu na 200 m przez płotki i mistrzem olimpijskim w Melbourne i w Rzymie. Po zakończeniu kariery lekkoatletycznej został zawodowym futbolistą amerykańskim.

12 września 1984 roku w Dolores Hidalgo urodził się Leonel Manzano, amerykański biegacz średniodystansowy meksykańskiego pochodzenia. Zdobył srebrny medal na igrzyskach w Londynie w biegu na 1500 metrów, zostając przy tym pierwszym Amerykaninem na podium tej konkurencji od czasów Jima Ryuna i olimpiady w Meksyku w 1968 roku.

Leonel Manzano. Fot. Pierre-Yves Beaudouin / Wikimedia Commons

12 września 1913 roku a Oakville urodził się Jesse Owens, człowiek, który w 1935 roku w Ann Arbor ustanowił 5 rekordów świata w ciągu 45 minut („day of days”). Najbardziej znany jest ze zdobycia czterech złotych medali na igrzyskach w Berlinie w roku 1936.

Przeczytaj: Jesse Owens – pięć rekordów świata w 45 minut.

13 września 1967 roku w Dallas urodził się Michael Johnson – jeden z najlepszych sprinterów w historii, wielokrotny mistrz olimpijski i rekordzista świata, który dosyć późno wziął się za bieganie na tartanie, w wieku 19 lat. Mimo że jego karierę często przerywały kontuzje, ma w dorobku 8 złotych medali mistrzostw świata oraz 4 złote medale olimpijskie. W całej karierze przebiegł dystans 200 m poniżej 20 s aż dwudziestotrzykrotnie, a 400 m poniżej 44 s dwudziestodwukrotnie. Wydał książkę autobiograficzną: „Slaying the Dragon: How to Turn Your Small Steps to Great Feats”.

Przeczytaj: Michael Johnson – rekordzista świata o kaczym kroku.

Michael Johnson. Fot. Getty Images

13 września 1973 roku w Les Abymes w Gwadelupie urodziła się Christine Arron francuska biegaczka, jedna z najbardziej znanych sprinterek na świecie. Jej 10,77 jest od  1998 roku rekordem Europy. Była indywidualną mistrzynią Europy w biegu na 100 metrów i brązową medalistką mistrzostw świata na tym samym dystansie. Ponadto w sztafecie 4×100 metrów zdobyła mistrzostwo i wicemistrzostwo świata, mistrzostwo Europy oraz dwa brązowe medale olimpijskie. Na bieżni znana była nie tylko z szybkości, ale i wyjątkowej urody. Przez fachowców była jednak podawana jako przykład sprintera o słabej psychice. Choć dochodziła do bardzo dobrej formy, biegając nawet poniżej 11 sekund na 100 m, na docelowych imprezach spalała się i odpadała w początkowej fazie, albo zajmowała daleką lokatę w finale. Jej reakcja startowa wynosiła niekiedy powyżej 0,2 s. Nie dogadała się z uznawanym za jednego z najlepszych specjalistów od prowadzenia biegaczy średniodystansowych – Johnem Smithem, twierdząc, że za bardzo ją kontroluje i że nie jest w stanie wytrzymać tak ciężkiego reżimu.

Przeczytaj: Christine Arron wraca na bieżnię w wieku 40 lat.

13 września 1987 roku urodził się Vincent Limo Kipruto, kenijski biegacz, wicemistrz świata w maratonie z Daegu z 2011 roku. Jego życiówka na dystansie 42,2 km wynosi 2:05:13 i pochodzi z 2010 roku z Rotterdamu.

14 września 1974 roku w Berkane w Maroku urodził się Hicham El Guerrouj marokański specjalista od biegów średnich i na 5000 m. Jest rekordzistą świata na 1500 m i 1 mili na stadionie i na hali. Należy do niego również rekord na nietypowym dystansie 2000 m. Ma na koncie trzy medale olimpijskie i 9 z mistrzostw świata (6 na stadionie i 3 na hali). Trzy razy był wybierany najlepszym lekkoatletą świata – w 2001, 2002 i 2003 roku i jak dotąd jest jedynym sportowcem, który otrzymał tę nagrodę trzy razy z rzędu. W maju 2006 roku ogłosił decyzję o zakończeniu kariery. Magazyn Track and Field News umieścił Marokańczyka na trzecim miejscu listy najlepszych lekkoatletów dekady 2000-2010. Pierwsze miejsce przypadło Etiopczykowi Kenenisie Bekelemu.

16 września 1897 roku w Łańcucie urodził się Wacław Kuchar niezwykle wszechstronny sportowiec, biegacz, wieloboista, łyżwiarz szybki, skoczek wzwyż, hokeista na lodzie, piłkarz. Walczył na wojnie polsko-ukraińskiej i z bolszewikami. Wielokrotnie sięgał po tytuł mistrza Polski i był jej reprezentantem w większości dyscyplin, którymi się zajmował. Był królem strzelców mistrzostw Polski w 1922 roku, rozegrał 1052 mecze strzelając 1065 goli. Był mistrzem Polski i rekordzistą w biegu na 800 metrów, w 1920  i 1921 roku, biegał także przez płotki. Po zakończeniu kariery był trenerem, sędzią i działaczem sportowym.

Wacław Kuchar. Fot. Księga pamiątkowa Lwowskiego Klubu Sportowego „Pogoń”, Lwów 1939, s. 339

Przeczytaj: Saga rodu Kucharów

17 września 1939 roku fiński długodystansowiec Taisto Mäki jako pierwszy lekkoatleta w historii pokonał dystans 10 000 m w czasie poniżej 30 minut (29.52,6).

17 września 1976 roku w Krakowie urodził się Marcin Urbaś sprinter specjalizujący się w biegu na 200 m i wokalista. Jest drugim w historii białym sprinterem, który złamał barierę 20 sekund w biegu na 200 m, do niego należy rekord Polski na tym dystansie (ustanowił go w 1999 roku w Sewilli). Poza bieżnią miał swoje drugie, dosyć nietypowe jak na elitarnego biegacza oblicze. Był wokalistą deathmetalowego zespołu Sceptic, jego głos można usłyszeć na pierwszej, trzeciej i czwartej płycie. Był także autorem tekstów drugiego albumu formacji: Pathetic Being. Ponadto nagrał singel „Musisz być pierwszy” z Patrycją Markowską, a także utwór „Kosmos” z Liberem. Występował w dziesiątej edycji programu „Taniec z gwiazdami”, w której tańczył z Katarzyną Krupą. Odpadli jako szósta z kolei para i ostatecznie zajęli 7. miejsce tej edycji. Dziś pracuje jako prezenter i dziennikarz sportowy w telewizji WTK.

18 września 2002 roku w Jacksonville zmarł Robert Hayes, amerykański sprinter i futbolista amerykański. Jako pierwszy człowiek na świecie przebiegł dystans 60 jardów w hali poniżej 6 sekund (osiągnął 5,9 s). Na olimpiadzie w Tokio zdobył złoty medal na 100 m, wyrównując rekord świata (10,0 s), mimo że biegł na pierwszym torze, który po rozegranym poprzedniego dnia finale biegu na 10 000 m był w kiepskim stanie. Zdobył wówczas złoto również w sztafecie 4 x 100 m, która ustanowiła rekord świata, a Hayes, ze startu lotnego pokonał dystans 100 m w 8,6 s, co do dziś jest rekordowym czasem. Później zajął się zawodowo futoblem amerykańskim. Po zakończeniu kariery sportowca miał na pieńku z prawem. Skazano go za nielegalne posiadanie narkotyków i handel nimi. Zmarł na nierywolność nerek, chorował również na wątrobę i miał raka prostaty.

Robert Hayes. Fot. Florida Memory

19 września 1922 roku urodził się Emil Zátopek, „Czeska Lokomotywa”, nazywany ojcem chrzestnym interwałów, biegacz o wyjątkowo brzydkim i niezwykle efektywnym sposobie biegania.  Cztery razy sięgał po złoto na igrzyskach olimpijskich, 18 razy ustanawiał rekordy świata. Na Igrzyskach Olimpijskich w 1952 w Helsinkach dokonał wyczynu, którego żadnemu lekkoatlecie nie udało się do tej pory powtórzyć: zdobył złote medale na 5000 metrów, 10 000 metrów i w biegu maratońskim, w którym… debiutował. Co więcej, na wszystkich tych dystansach ustanowił rekordy olimpijskie. Emil i jego żona, która również zajmowała się lekkoatletyką (konkretnie rzutem oszczepem), urodzili się tego samego dnia, tego samego roku.

20 września 1889 roku w Buffalo urodził się Charles Decker Reidpath, amerykański sprinter, dwukrotny mistrz olimpijski i naczelny architekst Buffalo, który sprawiwał nadzór wykonawczy nad budynkiem Banku Rezerw Federalnych w Nowym Jorku. Gdy skończył studia i odebrał dyplom inżyniera budownictwa rodzina namawiała go by rzucił sport i zajął się pracą w rodzinnym biznesie. Chłopak jednak nie posłuchał i zdecydował się wybrać na igrzyska olimpijskie w 1912 roku w Sztokholmie. Wrocił stamtąd ze złotym medalem w biegu na 400 m i rekordem olimpijskim 48,2 s, oraz ze złotem w sztafecie 4 x 400 m z rekordem świata 3.16,6. Był piąty w biegu na 200 m. Później zajął się branżą budowlaną i trafił na stanowisko naczelnego architekta Buffalo.

20 września 1952 roku we Wrocławiu urodziła się Grażyna Rabsztyn, która jako pierwsza kobieta na świecie zeszła poniżej 12,5 s w biegu na 100 m przez płotki ustanawiając nowy rekord. Wynik 12,36 s z 1980 roku daje jej 9. miejsce na liście najlepszych zawodniczek wszech czasów w tej konkurencji.

20 września 1973 roku w Honiton urodziła się Joanne Pavey, brytyjska biegaczka długodystansowa, mistrzyni Europy z 2014 roku w biegu na 10 000 m. Jest niezwykłą zawodniczką, która pierwsze sukcesy zaczęła odnosić już w 1988 roku, jej kariera jest zatem bardzo długa, a mimo że Jo pozostaje na najwyższym światowym poziomie, ma też udane życie rodzinne i znajduje w życiu równowagę. „Macierzyństwo chyba uczyniło mnie twardszą” – twierdzi. „Na co dzień jestem tak zmęczona opieką nad dziećmi, że nie mam czasu zastanawiać się, czy trening pójdzie dobrze, czy źle. Idę na stadion, robię, co mam do zrobienia, i wracam. Nie zastanawiam się, czy biegłam odpowiednio szybko czy wolno. Robię to, co jestem w stanie”. W 1988 roku wygrała mistrzostwa Wielkiej Brytanii na 1500 metrów w kategorii poniżej 15 roku życia, z kolei w 2012 była wicemistrzynią Europy na „dychę”, a w tamtym roku jej najlepszy czas na tym dystansie 10 km wyniósł 30.53,20, uzyskane w wieku… 39 lat.

Przeczytaj: Jo Pavey, ma 41 lat i jest najszybsza w Europie

Joe Pavey w Helsinkach. Fot. Getty Images

21 września 1998 roku zmarła Florence Griffith-Joyner, słynna Flo-Jo, amerykańska sprinterka, powalająca talentem ale i wyglądem. Jej długie i zwykle pomalowane w fikuśny sposób paznokcie stały się jej znakiem firmowym. Trzy razy sięgała po złoto igrzysk olimpijskich w biegach na 100, 200 m i w sztafecie 4 x 100 m, dwa razy po srebro na 200 m i w sztafecie 4 x 400 m. Jej wyniki do dziś są rekordami świata kobiet w biegu na 100 m (10,49 s) i na 200 m (21,34 s). Oba pochodzą z 1988 roku. W chwili śmierci miała zaledwie 38 lat. Zmarła przez uduszenie wywołane atakiem epilepsji, sekcja wykazała, że za atak padaczki był odpowiedzialny naczyniak jamisty, który miał u Flo-Jo charakter genetyczny. Wydarzenie to uruchomiło jednak liczne spekulacje na temat „prawdziwych” przyczyn zgonu.

Przeczytaj: Florence Griffith-Joyner kontra Olga Bryzgina, Seul 1988.

26 września 1988 roku podczas XXIV Letnich Igrzysk Olimpijskich w Seulu kanadyjski sprinter Ben Johnson, po pozytywnym wyniku testu antydopingowego został zdyskwalifikowany i pozbawiony złotego medalu za zwycięstwo w biegu na 100 metrów.

27 września 1981 roku w wypadku na moście w Grudziądzu zginął Bronisław Malinowski, człowiek, do którego do dziś należą rekordy Polski w biegu na 3000 m z przeszkodami (z 1976 roku), na 5000 m (z tego samego roku), w biegu na milę, jak i na mniej typowych dystansach: na 3000 m i na dwie mile. Most, na którym zginął nazwano jego imieniem.

Przeczytaj: Tragicznie zmarli biegacze

Bronisław Malinowski, nadal niepokonany na 5000 m [INFOGRAFIKA]

28 września 2008 roku w Berlinie Etiopczyk Haile Gebrselassie ustanowił rekord świata w maratonie, osiągając czas 2:03:59, stając się pierwszym człowiekiem w historii, który złamał 2:04.

28 września 1961 roku w Gornym Bogrowie koło Sofii urodziła się Jordanka Donkowa, bułgarska płotkarka, do której od 20 sierpnia 1988 należy rekord świata w biegach na 100 m przez płotki, wynoszący 12,21 s. Biegała na bardzo wysokim, wyrównanym poziomie. Zdarzyło się na przykład, że w ciągu zaledwie 3 tygodni ustanawiała rekord świata cztery razy. Zdobyła tytuł mistrzyni w biegu na 100 m przez płotki, z igrzysk w Seulu w 1088 roku. Donkowa jest niepełnosprawna, choć nie wpłynęło to znacząco na jej karierę. Po wypadku w dzieciństwie amputowano jej cztery z pięciu palców prawej dłoni.

28 września 2014 roku Dennis Kimetto ustanowił rekord świata w maratonie w Berlinie, osiągając po raz pierwszy w historii czas poniżej 2:03 (2:02:57). Dotychczas w Berlinie padło 10 rekordów świata, a na liście wyników wszech czasów, duża część rezultatów pochodzi właśnie ze stolicy Niemiec. W 2013 roku Wilson Kipsang Kiprotich nabiegał tu 2:03:23, w 2011 Patrick Makau Musyoki 2:03:38, w 2008 i 2007 wyniki w granicach 2:04 osiągał Haile Gebrselassie, a wcześniej w 2003 Paul Tergat wybiegał rekordowe 2:04:56. W pierwszym maratonie berlińskim, który odbył się 13 października 1974 roku wzięło udział zaledwie 286 osób, po 37 latach, w 2011 roku do mety dobiegło aż 32 991 maratończyków. Pierwszy zwycięzca berlińskiego maratonu, Günter Hallas, osiągnął na mecie czas 2:44:53.

29 września 1956 roku w Londynie urodził się Sebastian Coe, jeden z najwybitniejsych brytyjskich średniaków. Były rekordzista świata na dystansach 800, 1000, 1500 m i mili, mistrz olimpijski i wielokrotny mistrz Europy. Na 800 m jako pierwszy w historii przebiegł poniżej 1:42,00 (osiągnął 1:41,73, do dziś tylko dwóch zawodników uzyskało lepsze wyniki na tym dystansie). W czasie swojej kariery rywalizował ze Stevem Ovettem, chłopaki co i raz odbierali sobie tytuł rekordzisty świata. W 1980 roku Coe ustanowił rekord w biegu na 1000 metrów (2:13,40) i przez godzinę był rekordzistą świata na wszystkich czterech klasycznych dystansach średnich, jednak już tego samego dnia Ovett odebrał mu ten tytuł w biegu na milę. 19 sierpnia 2015 roku Seb Coe został wybrany na przewodniczącego IAAF.

Przeczytaj: Coe i Ovett – wspaniali średniacy

29 września 1957 roku w Hanau urodził się Harald Schmid jeden z najwybitniejszych biegaczy na dystansie 400 metrów przez płotki. Jako pierwszy zawodnik z Europy pokonał ten dystans poniżej 48 sekund, w 1979 podczas zawodów Pucharu Europy w Turynie osiągnął na mecie 47,84 s. Jest mężem płotkarki Elżbiety Rabsztyn, siostry Grażyny.

29 września 1962 roku między Växjö a Alvesta w wieku 22 lat zmarł Owe Jonsson, mistrz Europy z 1962 roku z Belgrad, gdzie zwyciężył w biegu na 200 m przed Marianem Foikiem. Jego świetnie zapowiadająca się kariera została przerwana brutalnie, w 13 dni po zdobyciu złotego medalu na ME zginął w wypadku samochodowym.

30 września 1979 roku odbył się pierwszy Maraton Warszawski, który ukończyło 1861 osób, co było niezwykłym osiągnięciem jak na tamte czasy, na skalę europejską. Wówczas długość trasy warszawskiej imprezy wynosiła około 41,6 km.

30 września 1940 roku w Prince Albert urodził się Henry Jerome, kanadyjski sprinter, medalista olimpijski z Tokio, który po zakończeniu kariery sportowej pracował na wyższych stanowiskach w kanadyjskim ministerstwie sportu. Był drugim człowiekiem, który przebiegł 100 m w 10,0 s. Zmarł w 1982 na tętniaka mózgu. Był wnukiem Johna Howarda, który reprezentował Kanadę w lekkoatletyce na igrzyskach olimpijskich w 1912 w Sztokholmie.