fbpx
Brooks Chariot - pierwsze buty z pianką EVA. Fot. Brooks

Sprzęt > Buty do biegania > Sprzęt

Kamienie milowe: Pianka EVA – przełom w amortyzacji

brookschariot - pierwsze buty, w których zastosowano piankę EVA

Brooks Chariot – pierwsze buty, w których zastosowano piankę EVA. Fot. Globalratuken.com

Niektóre nowe technologie stosowane w butach biegowych okazały się być użyteczne, wiele z nich prowadziło donikąd, a tylko część stanowiła prawdziwy przełom. W cyklu artykułów przyglądamy się zarówno kamieniom milowym, jak i ślepym uliczkom wynalazków. Ten odcinek poświęcamy budulcowi podeszwy środkowej buta.

Przemysł związany z bieganiem powstał w latach 50. ubiegłego wieku. Z początku nieśmiałe próby skonstruowania buta z czasem przerodziły się w zalew nowinek, odkryć i patentów. Czytałem nawet opinię, że przemysł biegowy pod koniec XX wieku rozwijał się szybciej niż motoryzacyjny.

Początkowo producenci skupiali się prawie wyłącznie na skonstruowaniu podeszwy, która mogłaby wytrzymać duże naciski, dając przy tym ulgę (amortyzację) nogom. Na początku opierano się na gumie kauczukowej, ale ta okazała się zbyt twarda, ciężka i mało elastyczna. Jej żywotność również pozostawiała wiele do życzenia.

Przełomem okazała się guma poliuretanowa – tani w produkcji polimer zbudowany na bazie ropy naftowej. Poliuretan królował w przemyśle biegowym do przełomu lat 70. i 80. Był to twardy, mało elastyczny, ale wytrzymały materiał. Co więcej, jego zbita struktura zapewniała butom sporo stabilności. Poliuretan nie był jednak pozbawiony wad. Zapewniał szczątkową amortyzację. Z czasem brzydko żółciał i zaczynał śmierdzieć. Do dzisiaj pamiętam uderzeniowy zapach po otwarciu szafki – ekskluzywnego miejsca przechowywania wypieszczonych butów biegowych marki Avia. Zapaszek od razu stawiał na baczność, dając wyraźny sygnał dla umysłu: koniec lenistwa – teraz czeka cię walka na treningu!

Prawdziwy przełom nastąpił w roku 1975. Amerykańska firma Brooks jako pierwsza zastosowała nowy typ pianki o nazwie Ethylene-Vinyl-Acetate, czyli w skrócie EVA. Jej budulcem, podobnie do poliuretanu, jest ropa naftowa, powstaje jednak w zupełnie innym cyklu technologicznym. EVA była prawdziwym strzałem w dziesiątkę! Piankę cechowała lekkość, elastyczność, miękkość i sprężystość w stopniu do tej pory nieznanym. Tego potrzebowali biegacze! Przejście z poliuretanu do EVA można porównać do przesiadki z Poloneza do Hondy.

Po pierwszym zachłyśnięciu, zauważono jednak i wady pianki EVA: dosyć mała żywotność i niestabilność. Okazało się, że jej bąbelkowe cząsteczki nie są odporne na zgniecenie, z czasem łamią się i zapadają. Na początku walczono z tym, łącząc strefy poliuretanu (pod piętą) i EVA (z przodu buta). Później naukowcy poprawili odporność pianki, ale nawet jej współczesne odmiany wyznaczają kres życia buta biegowego. Drugą poważną wadą był brak sztywności. Buty wyposażone w pierwsze wersje EVA nieustannie falowały w czasie biegu, wyginały się w najróżniejszych kierunkach, co powodowało nadmierne naprężenia w strukturach naszych nóg.

Wymyślono więc urządzenia do utwardzenia i usztywnienia miękkiej struktury pianki. Z czasem okazało się, że naturalnie sprężysta EVA daje zbyt mało amortyzacji w stosunku do oczekiwań. Zaczęto więc wzbogacać podeszwę dodatkowymi amortyzatorami, w większości opartymi na … odmianach tej pianki.

EVA była prawdziwą rewolucją i mimo pewnych wad, wciąż jest standardem w obuwiu biegowym oraz obiektem nieustannych modyfikacji technologicznych. Obecnie zmartwieniem są nie tylko właściwości użytkowe samej pianki, ale również problemy z jej utylizacją. Okazało się, że czas rozkładu materiału mierzy się w setkach lat i praktycznie nic ze starymi butami nie da się zrobić. Niektórzy producenci, czy to z pobudek ekologicznych, czy marketingowo-biznesowych, zaczęli wprowadzać na rynek odmiany pianki EVA o szybszej biodegradacji. Ich czas rozkładu wciąż jest jednak daleki od ideału.

Kamienie milowe - cykl w miesięczniku Bieganie

* Przypominamy cykl „Kamienie milowe, z 2010 roku. Gdy autor pisał te słowa nie było wówczas jeszcze pianki Lunarlon w Nike i Boost w Adidasach, od tamtej pory technologia również się zmieniła. „Kamienie milowe” to ciekawy powrót do przeszłości, dzięki któremu można poznać ewolucję butów biegowych.

Radek Wieliczko, „Kamienie milowe: Podeszwa EVA”, Bieganie marzec 2010

Przeczytaj również: Kamienie milowe: Stabilizator śródstopia

Chcesz być zawsze na bieżąco? Polub nas na Facebooku. Codzienną dawkę motywacji znajdziesz także na naszym Instagramie!
Zachęcamy także do słuchania naszego podcastowego cyklu „Czy tu się biega?”.
mm
Radek Wieliczko

Podoba ci się ten artykuł?

0 / 5. 0

Przeczytaj też

Bieganie z psem to wciąż w Polsce dyscyplina niszowa. O ile traktowanie czworonoga jako dobrego kompana podczas treningu jest coraz popularniejsze, to już startowanie z nim w zawodach niekoniecznie. Chcecie zacząć biegać z psem? Zobaczcie, jak się do tego zabrać.

Bieganie z psem – czyli dwie nogi i cztery łapy

Dobra wiadomość dla zawodniczek i zawodników 16. PKO Poznań Półmaratonu. Wzorem poprzednich lat na podstawie numeru startowego w dniu biegu, 14 kwietnia, można podróżować bezpłatnie pociągami wybranych przewoźników na terenie Województwa Wielkopolskiego. Taką możliwość dają […]

Bezpłatne podróże dla uczestników 16. PKO Poznań Półmaratonu – Sprawdź szczegóły!

Gościem tego odcinka z cyklu Czy tu się biega? jest Magda Skrocka z Fundacji „Maraton Warszawski”, która opowiada o największych zaskoczeniach 18. Nationale-Nederlanden Półmaratonu Warszawskiego. Gościem tego odcinka podcastu z cyklu Czy tu się biega? […]

Największe zaskoczenia 18. Nationale-Nederlanden Półmaratonu Warszawskiego. Magda Skrocka z FMW

Już za miesiąc w Łodzi odbędą się Mistrzostwa Polski w maratonie kobiet i mężczyzn. Czołówka polskich biegaczy ma też powalczyć o minima na Igrzyska Olimpijskie w Paryżu, choć zadanie to będzie bardzo trudne. DOZ Maraton […]

DOZ Maraton Łódź: Wyjątkowe wyzwania i rekordowa pula nagród czekają na biegaczy

Największy w historii Polski półmaraton, 33. edycja Mistrzostw Polski w półmaratonie, jeden z największych biegów na dystansie 5 kilometrów. Podczas weekendu z 18. Nationale-Nederlanden Półmaratonem Warszawskim i New Balance Biegiem na Piątkę nie brakowało emocji […]

Rekordowy 18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski! Mateusz Kaczor bohaterem.

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski przechodzi do historii! To było niezwykłe wydarzenie. W stolicy pojawiło się 18 tys biegaczy. Na podium stanął Mateusz Kaczor, uzyskując przy tym tytuł Mistrza Polski. Mistrzynią została Monika Jackiewicz. Przydatne linki: […]

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski – relacja minuta po minucie

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski zapowiada się niezwykle emocjonująco m.in. ze względu na spodziewany bardzo wysoki poziom sportowy. Możemy spodziewać się zaciętej walki o zwycięstwo w biegu, rekordy tras, walki o medale mistrzostw Polski, a także […]

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski – kto powalczy o zwycięstwo, a kto o medale mistrzostw Polski?

Już w najbliższą niedzielę, 24 marca, w stolicy wystartuje 18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski oraz New Balance Bieg Na Piątkę. Na starcie obu biegów stanie 20 tysięcy biegaczy i biegaczek. Wydarzenie przyciąga – limit uczestników biegu […]

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski już w najbliższą niedzielę! Nadchodzi największa impreza biegowa w Polsce.