fbpx

Zdrowie i motywacja > Ciało biegacza > Zdrowie i motywacja

Regeneracja biegacza: masaż, elektrostymulacja i… aromaterapia – czyli działanie placebo

Masaż - odnowa biologiczna. Regeneracja biegacza. Fot. Istockphoto.com

Fot. Istockphoto.com

Stosowanie masażu oraz fizjoterapii jest w sporcie powszechne. Zawodnicy i trenerzy wiążą z nimi nadzieję na przyspieszoną regenerację, zmniejszenie ryzyka kontuzji oraz zwiększenie możliwości wysiłkowych organizmu. Jednak nie zawsze techniki skuteczne w stanach chorobowych wpływają korzystnie na zdrowych i dobrze wytrenowanych zawodników.

Analizując badania dotyczące osób uprawiających sport można zauważyć, że większość zabiegów odnowy biologicznej wpływa przede wszystkim na sferę psychiczną. Ale w tak skomplikowanym mechanizmie jak ludzki organizm często jest to wpływ nie do przecenienia.

Masaż

Masaż stosowany w sporcie wywodzi się z naturalnego odruchu związanego z potrzebą dotykania i pocierania bolących miejsc. Opisy stosowania technik masażu mającego na celu pobudzić do wysiłku, przyspieszyć regenerację lub leczyć urazy pochodzą ze starożytności. Już ponad dwa tysiące lat temu przy okazji działań wojennych oraz igrzysk olimpijskich przeprowadzano zabiegi znane dzisiaj ze stadionów i boisk sportowych. Powszechnie uznaje się, że masaż poprawia krążenie krwi, zmniejsza napięcie i bolesność mięśni oraz poprawia ogólne samopoczucie. Stąd już blisko do założenia, że wpływa pozytywnie na regenerację oraz zmniejsza ryzyko kontuzji.

Liczne hipotezy wyjaśniają, w jaki sposób masaż wpływa na system nerwowy, układ krążenia oraz układ ruchu. Nic dziwnego, że masaż jest najpopularniejszym zabiegiem odnowy biologicznej i stanowi około 50% wszystkich zabiegów leczniczych podczas imprez mistrzowskich w lekkiej atletyce. Jednak w badaniach naukowych skuteczność działania masażu pozostaje kontrowersyjna.

Naukowcy zazwyczaj badają wpływ masażu na zakres ruchu, przepływ tętniczy, eliminację produktów przemiany materii, zdolność do wykonywania wysiłku, subiektywne odczuwanie stopnia regeneracji oraz bolesność mięśniową. Niemal wszystkie badania pokazują faktyczny brak wpływu na parametry fizyczne, zarówno w krótkim, jak i długim okresie. Jedyną cechą, która może ulec zmianie pod wpływem masażu, jest obniżone napięcie mięśniowe, co może pomóc osobom borykającym się ze skurczami lub sztywnością mięśni.

Masaż wpływa jednak pozytywnie na sferę psychiczną – obniża poziom stresu oraz zwiększa subiektywne odczuwanie stopnia regeneracji. W części badań opierających się na wykonywaniu wysiłków interwałowych zanotowano zdolność do osiągania stosunkowo lepszych wyników podczas kolejnych prób przy zastosowaniu masażu podczas przerw. Jednocześnie wszystkie parametry fizjologiczne były zbliżone do grup kontrolnych. Uznaje się, że stosowanie masażu zwiększa tolerancję na wysiłek oraz mentalną gotowość do podejmowania intensywnych wysiłków ze względu na występujący efekt placebo. Część naukowców i trenerów wcale nie uznaje w tym przypadku efektu placebo za zjawisko korzystne. Subiektywne odczuwanie przyspieszonej regeneracji często prowadzi do zbyt dużych obciążeń treningowych, skracania okresów luźnego treningu lub odpoczynku, co zwiększa ryzyko kontuzji oraz przetrenowania. Dodatkowo, masaż o umiarkowanej intensywności może nawet powodować kolejne mikrourazy mięśniowe, co obniża zdolność do wykonywania wysiłku.

Elektrostymulacja

Podobnie jak masaż, elektrostymulacja stosowana jest od czasów starożytnych. Egipscy kapłani wykorzystywali wybrane gatunki ryb, np. sumy elektryczne, do leczenia chorób narządów ruchu i uśmierzania bólu. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat elektrostymulacja miała szerokie zastosowanie w medycynie, a wraz z miniaturyzacją i coraz większą dostępnością specjalistycznych urządzeń dotarła do świata sportu. Jej działanie opiera się na wykorzystywaniu płynącego z przerwami prądu stałego do wywoływania skurczu mięśni. Metoda przedstawiana jest jako efektywny sposób na pobudzenie przepływu tętniczego i odpływu żylnego oraz podwyższenie progu bólowego. Elektrostymulacja jest powszechnie wykorzystywana w procesie odnowy biologicznej. Stosować można ją praktycznie wszędzie, np. podczas jazdy autokarem czy leżąc przed telewizorem. Wielu trenerów i zawodników traktuje ją jako proces zbliżony do aktywnej regeneracji, np. roztruchtania po zawodach. Badania pokazują, że rzeczywiście obydwa działania przynoszą podobne efekty i są podobnie skuteczne. Ocenie podlegały zarówno działanie elektrostymulacji i innych form odnowy pomiędzy kolejnymi wysiłkami, jak i regeneracja po zakończonym treningu czy zawodach. Wybór formy działania zależy więc od indywidualnych upodobań oraz ograniczeń zewnętrznych. Obydwie formy są skuteczniejsze niż bierny odpoczynek i zaleca się ich stosowanie przede wszystkim po wyczerpujących treningach lub startach.

Faktyczne działanie elektrostymulacji ogranicza się przede wszystkim do przyspieszonego krążenia wywołanego skurczem mięśni. Badania nie potwierdzają wpływu elektrostymulacji na zakres ruchu, zdolność mięśni do wykonywania wysiłku ani przyspieszonego usuwania produktów przemiany materii. Niektóre badania wskazują na zmniejszone odczuwanie bólu mięśni po zastosowaniu elektrostymulacji, jednak podobne efekty odczuwają grupy kontrolne, które zostały podłączone do diod bez zastosowania żadnego prądu. Lepsze samopoczucie to w tym przypadku nic innego jak efekt placebo.

Olejki eteryczne w odnowie biologicznej. Fot. Istockphoto.com

Fot. Istockphoto.com

Luminoterapia i aromaterapia

Z podobnych powodów wykorzystuje się luminoterapię (fototerapię) i aromaterapię. Ich wpływu na regenerację czy zdolność do podejmowania wysiłku nie odnotowały żadne badania naukowe. Opierając się na badaniach osób nietrenujących można jednak zauważyć ich pozytywny wpływ na pobudzenie, poziom stresu, motywację, koncentrację i percepcję.

Luminoterapia opiera się na leczeniu światłem, poprzez zastosowanie lamp o wysokim natężeniu. Dostępność do światła jest kluczowa dla dobrego funkcjonowania organizmu oraz dobrego samopoczucia. Wpływa na temperaturę ciała, sen, apetyt, libido i gospodarkę hormonalną organizmu, reguluje rytm dobowy oraz tzw. zegar biologiczny. Stosowana jest w zaburzeniach takich jak sezonowa depresja, zaburzenia żywienia i snu. Sportowcy wyczynowi są szczególnie narażeni na dwa ostatnie schorzenia, znajdują się w tzw. grupie podwyższonego ryzyka. Wielu trenerów stosuje luminoterapię profilaktycznie, w okresach ograniczonego dostępu do światła dziennego (polska zima wydaje się tu niezłym przykładem).

Aromaterapia opiera się na stosowaniu olejków eterycznych pochodzenia roślinnego. Najczęściej wykorzystuje się inhalację lub masaż z wykorzystaniem substancji wonnych. Aromaterapii przypisuje się zbawienne działanie w wielu obszarach, m.in. uśmierzania bólu (mięta, lawenda, sosna), pobudzenie (pieprz, rozmaryn, szałwia, drzewo sandałowe) lub uspokojenie organizmu (rumianek, pomarańcza), a także działanie przeciwzapalne (pelargonia, kadzidło, cytryna) czy lecznicze (eukaliptus, hizop, rozmaryn). Wiele badań naukowych potwierdza wpływ aromaterapii na subiektywne odczuwanie stanu psychicznego oraz samopoczucia. Przy obecnych możliwościach technicznych i dostępności urządzeń przenośnych aromaterapię można stosować praktycznie wszędzie: i w szatni zawodników podczas meczowej przerwy, i w hotelowym pokoju. W dodatku jest to stosunkowo tania i łatwa w stosowaniu forma odnowy.

Efekt placebo ma znaczenie

Przedstawione dowody na ograniczone działanie masażu i elektrostymulacji nie oznaczają wcale, że znaczenie tych zabiegów jest marginalne. Ich oddziaływanie na sferę psychiczną jest nie do przecenienia. Zdrowie psychiczne, dobre samopoczucie oraz odpowiednia motywacja są niezbędne do osiągnięcia i utrzymania sukcesu w sporcie. Wiele procesów czysto fizycznych zachodzi na podstawie reakcji hormonalnych wynikających z określonego działania sfery psychicznej. Zabiegi pozwalające na obniżenie poziomu stresu i napięcia zmniejszają ryzyko kontuzji, poczucia wypalenia oraz przetrenowania. Obniżając subiektywne odczuwanie ciężkości treningu sprzyjają systematyczności oraz długofalowemu zaangażowaniu. Nic dziwnego, że masaż czy elektrostymulacja znajdują się w większości programów odnowy biologicznej i korzysta z nich światowa czołówka w wielu dyscyplinach sportu – od biegania, przez pływanie synchroniczne po zapasy.

Tomasz Kowalski, „Regeneracja”, Bieganie listopad 2013

Chcesz być zawsze na bieżąco? Polub nas na Facebooku. Codzienną dawkę motywacji znajdziesz także na naszym Instagramie!
Zachęcamy także do słuchania naszego podcastowego cyklu „Czy tu się biega?”.
mm
Tomasz Kowalski

Podoba ci się ten artykuł?

0 / 5. 0

Przeczytaj też

Dobra wiadomość dla zawodniczek i zawodników 16. PKO Poznań Półmaratonu. Wzorem poprzednich lat na podstawie numeru startowego w dniu biegu, 14 kwietnia, można podróżować bezpłatnie pociągami wybranych przewoźników na terenie Województwa Wielkopolskiego. Taką możliwość dają […]

Bezpłatne podróże dla uczestników 16. PKO Poznań Półmaratonu – Sprawdź szczegóły!

Gościem tego odcinka z cyklu Czy tu się biega? jest Magda Skrocka z Fundacji „Maraton Warszawski”, która opowiada o największych zaskoczeniach 18. Nationale-Nederlanden Półmaratonu Warszawskiego. Gościem tego odcinka podcastu z cyklu Czy tu się biega? […]

Największe zaskoczenia 18. Nationale-Nederlanden Półmaratonu Warszawskiego. Magda Skrocka z FMW

Już za miesiąc w Łodzi odbędą się Mistrzostwa Polski w maratonie kobiet i mężczyzn. Czołówka polskich biegaczy ma też powalczyć o minima na Igrzyska Olimpijskie w Paryżu, choć zadanie to będzie bardzo trudne. DOZ Maraton […]

DOZ Maraton Łódź: Wyjątkowe wyzwania i rekordowa pula nagród czekają na biegaczy

Największy w historii Polski półmaraton, 33. edycja Mistrzostw Polski w półmaratonie, jeden z największych biegów na dystansie 5 kilometrów. Podczas weekendu z 18. Nationale-Nederlanden Półmaratonem Warszawskim i New Balance Biegiem na Piątkę nie brakowało emocji […]

Rekordowy 18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski! Mateusz Kaczor bohaterem.

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski przechodzi do historii! To było niezwykłe wydarzenie. W stolicy pojawiło się 18 tys biegaczy. Na podium stanął Mateusz Kaczor, uzyskując przy tym tytuł Mistrza Polski. Mistrzynią została Monika Jackiewicz. Przydatne linki: […]

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski – relacja minuta po minucie

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski zapowiada się niezwykle emocjonująco m.in. ze względu na spodziewany bardzo wysoki poziom sportowy. Możemy spodziewać się zaciętej walki o zwycięstwo w biegu, rekordy tras, walki o medale mistrzostw Polski, a także […]

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski – kto powalczy o zwycięstwo, a kto o medale mistrzostw Polski?

Już w najbliższą niedzielę, 24 marca, w stolicy wystartuje 18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski oraz New Balance Bieg Na Piątkę. Na starcie obu biegów stanie 20 tysięcy biegaczy i biegaczek. Wydarzenie przyciąga – limit uczestników biegu […]

18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski już w najbliższą niedzielę! Nadchodzi największa impreza biegowa w Polsce.

Już w najbliższą niedzielę, 24 marca, wystartuje 18. Nationale-Nederlanden Półmaraton Warszawski oraz New Balance Bieg na Piątkę. Z inicjatywy Fundacji Transplantacja LIVERstrong na trasach obu biegów pojawią się zawodnicy ekipy „Radosne ORGAN-ki”, czyli pacjenci, lekarze, […]

Pacjenci transplantacyjni, lekarze i przedstawiciele personelu medycznego pobiegną w Półmaratonie Warszawskim i Biegu na Piątkę we wspólnym celu