Zdrowie psychiczne i aktywność fizyczna – czy bieganie może wspierać w radzeniu sobie z kryzysem emocjonalnym?
O pozytywnym wpływie aktywności fizycznej na zdrowie nie trzeba nikogo przekonywać. Potwierdza to raport CBOS, z którego wynika, że zdrowie jest najczęstszą – choć nie jedyną – motywacją do uprawiania sportu[1]. Jednak spora część ankietowanych (44%) przyznała też, że regularnie wkłada buty biegowe lub wsiada na rower, bo chce poprawić samopoczucie i odreagować codzienny stres. Sprawdź, w jaki sposób uprawianie sportu może pomóc w radzeniu sobie z kryzysami emocjonalnymi i trosce o zdrowie psychiczne!
Czym jest kryzys emocjonalny?
Kryzys emocjonalny to moment, w którym człowiek nie radzi sobie z natłokiem trudnych emocji lub życiowych wyzwań. Może być wynikiem przewlekłego stresu, straty, rozczarowania, traumy, nagłych zmian w życiu lub niezaspokojonych potrzeb emocjonalnych.
Emocje – smutek, lęk, złość czy bezradność – mogą stać się tak silne, że zaczynają utrudniać codzienne funkcjonowanie. To poczucie przytłoczenia nie musi oznaczać początku depresji ani innego poważnego problemu psychicznego, ale z pewnością wskazuje, że potrzebujesz wsparcia, aby odzyskać równowagę.
Jak przebiega kryzys emocjonalny?
Kryzysy emocjonalne – choć u każdego mogą przebiegać nieco inaczej – składają się z kilku faz. Na początkowym etapie człowiek może czuć się zdezorientowany. Stresujące wydarzenia zazwyczaj wywołują szok i silne, trudne do wyrażenia, emocje. W kolejnej fazie napięcie rośnie, pojawia się lęk, niepokój lub poczucie zagubienia. Myśli o przyszłości stają się przytłaczające, a codzienne czynności – wyzwaniem. Następnie przychodzi silne napięcie – w tej fazie dominuje przygnębienie, smutek, poczucie beznadziei i wypalenia. Często pojawia się też przekonanie, że aktualne położenie jest sytuacją bez wyjścia.
Na kolejnych etapach człowiek zaczyna rozumieć, że potrzebuje wsparcia i szuka sposobów, by poradzić sobie z kryzysem. Może zwrócić się po pomoc do bliskich, terapeutów lub podjąć działania, które pozwolą mu odzyskać kontrolę nad sytuacją – to właśnie na tym etapie wiele osób postanawia sięgnąć po buty do biegania i odkrywa, że aktywność fizyczna jest niezbędnym elementem w trosce o zdrowie psychiczne.
Jak objawia się kryzys emocjonalny?
Kryzysom emocjonalnym mogą towarzyszyć objawy fizyczne takie jak bóle głowy, bezsenność, nadmierna senność czy zaburzenia apetytu. Na pierwszy plan wysuwają się jednak aspekty psychiczne, a wśród nich: wahania nastroju, zmiana dotychczasowego zachowania, odczuwanie pustki i beznadziei, unikanie kontaktów z ludźmi, problemy z pamięcią i koncentracją, poczucie zagubienia i braku kontroli. Jeśli nadmierne przytłoczenie prowadzi do myśli samobójczych, konieczna jest jak najszybsza konsultacja z psychiatrą.
Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie psychiczne
Aktywność fizyczna jest jednym z fundamentów zdrowia psychicznego. Jeśli biegasz, inwestujesz w swój dobrostan psychiczny – nie jest to opinia, lecz potwierdzona naukowo teoria. Badania wskazują, że regularna aktywność fizyczna może stymulować wydzielanie endorfin (tzw. hormonów szczęścia), które działają przeciwbólowo i poprawiają nastrój, a także wspomagają produkcję serotoniny, dopaminy i noradrenaliny. Te neuroprzekaźniki są niezbędne w regulowaniu emocji i nastroju, więc aktywność sportowa może być pomocna w leczeniu objawów depresji i przezwyciężaniu kryzysów emocjonalnych. [2]
Co więcej, bieganie i inne aktywności pomagają obniżyć poziom kortyzolu – hormonu stresu, który w nadmiarze może prowadzić do problemów zdrowotnych, w tym depresji i chorób serca. Jego redukcja pozwala zmniejszyć stres i lęk, a także poprawia odporność psychiczną i zdolność organizmu do radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. [3]
Wysiłek fizyczny, który wykonujesz podczas treningów biegowych, korzystnie wpływa również na funkcje poznawcze, m.in. poprzez poprawę przepływu krwi do mózgu czy wzrost poziomu czynników neurotropowych. Co ciekawe, sytuacja ta sprzyja tworzeniu nowych komórek mózgowych i ulepszeniu połączeń między neuronami. Badania pokazują też, że osoby aktywne fizycznie mają lepszą pamięć, łatwiej się koncentrują i szybciej przetwarzają informacje. Ponadto regularne ćwiczenia poprawiają zdolności takie jak planowanie, rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji. [4]
Regularne, dostosowane do Twoich możliwości treningi pomagają również zwiększyć poczucie własnej wartości, poprzez poprawę wyglądu i ogólnej jakość życia. Ponadto bieganie zmniejsza ryzyko wielu przewlekłych schorzeń kardiologicznych, metabolicznych, nowotworowych, a to przekłada się na poziom zadowolenia z życia [1].
Bieganie – jakie korzyści niesie dla zdrowia psychicznego?
Bieganie – gdy dostosowujesz jego intensywność do swojego stanu zdrowia – może nieść za sobą szereg korzyści, takich jak:
- redukcja stresu;
- poprawa nastroju;
- poprawa jakości snu;
- łagodzenie objawów depresji (ale jej nie leczy!);
- poprawa zdolności kognitywnych;
- zmniejszenie uczucia osamotnienia (bieganie to okazja, aby przyłączyć się do lokalnych grup i zintegrować ze społecznością);
- zwiększenie poczucie własnej wartości;
- poprawa kreatywności;
- lepsze zarządzanie czasem i samodyscypliną.
Lista korzyści, na jakie możesz liczyć, uprawiając sport, jest znacznie dłuższa. O tym, jak wiele może dać aktywność fizyczna w codziennym życiu, opowiadają wybitni sportowcy – Joanna Jędrzejczyk, Kajetan Duszyński, Joanna Mazur, Paweł Nastula i nie tylko – w ramach kampanii LUX MED „Wygrywaj zdrowie”.
Gdy aktywność fizyczna nie pomaga – gdzie szukać wsparcia w walce z kryzysem emocjonalnym?
Ruch to ważny element profilaktyki zdrowotnej. Nie jest on jednak sposobem na rozwiązanie poważnych problemów psychicznych. Osobie, która cierpi na depresję lub silne stany lękowe, nie są potrzebne porady typu „Idź pobiegać”, lecz specjalistyczna pomoc. W przezwyciężaniu kryzysów psychicznych może pomóc psychoterapia indywidualna, która jest doskonałą okazją do lepszego poznania siebie, zrozumienia swoich zachowań i wypracowania nowego modelu działania. W Poradni Zdrowia Psychicznego Harmonia czekają na Ciebie m.in. doświadczeni psycholodzy prowadzący terapie w wielu różnych nurtach, psychotraumatolodzy, którzy pomagają przejść przez doświadczenie traumy oraz psychiatrzy, których gabinet warto odwiedzić wtedy, gdy kryzys emocjonalny nabiera znamion depresji.
Treningi biegowe mogą być dobrym uzupełnieniem dla psychoterapii. Ćwiczenia fizyczne poprawiają nastrój, zmniejszają stres i lęk, a także wspierają zdolność do radzenia sobie z trudnościami. Dodatkowo poprawiają funkcje poznawcze, dzięki czemu chętniej i efektywniej pracujemy nad sobą. Regularna aktywność fizyczna to dłuższe, zdrowsze i szczęśliwsze życie – inwestycja w siebie, która przynosi korzyści na wielu poziomach.
Bibliografia
- Gilani, S. R. M., & Dashipour, A., The Effects of Physical Activity on Self-Esteem: A Comparative Study, „International Journal of High Risk Behaviors and Addiction” 2017, nr 6 (1), https://doi.org/10.5812/ijhrba.35955 [dostęp 03.2025].
- Biddle, S. J. H., & Asare, M., Physical activity and mental health in children and adolescents: A review of reviews, „British Journal of Sports Medicine” 2011, nr 45 (11), s. 886–895, https://doi.org/10.1136/bjsports-2011-090185 [dostęp 03.2025].
- Pearce, M. i in, Association Between Physical Activity and Risk of Depression: A Systematic Review and Meta-analysis, „JAMA Psychiatry” 2020, nr 79 (6), s. 550–559. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2022.0609 [dostęp 03.2025]
- Penedo, F., & Dahn, J., Exercise and well-being: A review of mental and physical health benefits associated with physical activity, „Current Opinion in Psychiatry” 2005, nr 18, s. 189–193. https://doi.org/10.1097/00001504-200503000-00013 [dostęp 03.2025].
- CBOS, Aktywność fizyczna Polaków, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_125_18.PDF [dostęp 03.2025].
[1] https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_125_18.PDF
