Aktywność fizyczna jako forma profilaktyki w walce z rakiem piersi

Badania pokazują, że aktywność fizyczna – w tym też bieganie – obniża ryzyko rozwoju raka piersi o 25% w porównaniu z częścią kobiecego społeczeństwa, która nie uprawia żadnego sportu. Dzieje się tak m.in. dlatego, że regularny ruch wzmacnia układ odpornościowy, który staje się bardziej efektywny w wykrywaniu i niszczeniu komórek nowotworowych, zanim rozwiną się w chorobę^[1]. Dowiedz się więcej na temat innych działań profilaktycznych, które warto wprowadzić w życie – nawet jeśli sport jest jego nieodłącznym elementem.

Jaki jest cel profilaktyki raka piersi?

Celem profilaktyki raka piersi jest przede wszystkim wczesne wykrywanie zmian nowotworowych. Regularne samobadanie oraz badania profilaktyczne pomagają w identyfikacji guzów lub innych nieprawidłowości i umożliwiają szybkie rozpoczęcie leczenia. Profilaktyka – która obejmuje również zbilansowaną dietę, unikanie palenia oraz regularną aktywność fizyczną – to także działanie prewencyjne. Zdrowy styl życia reguluje poziom hormonów, poprawia kondycję układu odpornościowego, redukuje stany zapalne w organizmie i w ten sposób może zmniejszyć ryzyko rozwoju nowotworów.

Jakie są objawy raka piersi? Na co zwracać uwagę?

Kobiety, które prowadzą zdrowy styl życia – w tym regularnie trenujące biegaczki – również powinny uważnie obserwować swoje ciało pod kątem objawów raka piersi. Choroba może objawiać się na wiele różnych sposobów, a niektóre symptomy są subtelne i łatwo je przeoczyć. Niepokojącymi sygnałami powinny być:

• guzek lub zgrubienie w piersi albo pod pachą;
• zmiana rozmiaru lub kształtu piersi, które w przebiegu choroby mogą stać się asymetryczne;
• zmiany skórne – skóra w obrębie piersi może być zaczerwieniona, pomarszczona lub z tendencją do łuszczenia się;
• zmiana wyglądu brodawki sutkowej – może zostać „wciągnięta” do środka piersi, czasem też pojawia się na niej owrzodzenie lub wyciek;
• ból piersi lub okolicy pachy;
• powiększone węzły chłonne pod pachą – mogą być wyczuwalne jako małe, twarde guzki.

Kiedy zacząć badać piersi? W jakim wieku?

Rak piersi to choroba, która może pojawić się w różnym wieku. Choć statystycznie częściej dotyczy kobiet po 50. roku życia, w grupie zachorowań jest coraz więcej młodszych pacjentek [2]. Od ryzyka rozwoju tego nowotworu nie są wolni również mężczyźni, u których schorzenie występuje dość rzadko i stanowi mniej niż 1% wszystkich nowotworów dotyczących tej części populacji. Szczególną czujność powinny zachować osoby, które miały w rodzinie przypadki raka piersi.

Niezależnie od tego, czy masz 20, 40 czy 60 lat, regularne samobadanie piersi – podobnie jak treningi biegowe lub inna forma aktywności – powinny stać się Twoim nawykiem.

Jakie badania wykonywać? Co jest lepsze USG czy mammografia?

Mammografia

Mammografia to badanie rentgenowskie, które pozwala na wykrycie mikrozwapnień i zmian strukturalnych w piersiach. Jest obecnie uważana za najlepszą metodę wczesnego wykrywania raka piersi u kobiet powyżej 40 roku życia, a także za najbardziej skuteczne badanie przesiewowe u kobiet w wieku 45-74 lata. Po osiągnięciu tego wieku warto wykonywać je rutynowo, co 2 lata (lub częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza). Z tej metody diagnostycznej można oczywiście korzystać wcześniej, gdy pojawią się niepokojące objawy lub historia rodzinna daje powody do niepokoju.

USG piersi

USG piersi jest badaniem uzupełniającym, które może być stosowane u kobiet w każdym wieku. Badania USG nie wykorzystuje się do badań przesiewowych.

Samobadanie piersi – jak badać się prawidłowo?

W profilaktyce raka piersi liczy się przede wszystkim czujność. Samobadanie piersi to bardzo prosty sposób na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości. Taką rutynową kontrolę warto przeprowadzić raz w miesiącu, w tym samym dniu, najlepiej w 7–10 dniu cyklu, kiedy piersi nie są obrzęknięte ani tkliwe. Kobiety po menopauzie mogą wybrać dowolny dzień.

Rozpocznij od obserwacji piersi w lustrze, w wyprostowanej, stojącej pozycji z rękami opartymi na biodrach. Zwróć uwagę na wszelkie zmiany w kształcie i rozmiarze piersi oraz sprawdź, czy skóra wygląda prawidłowo. Następnie:

1. Unieś ręce nad głowę i sprawdź, czy piersi wyglądają prawidłowo z tej perspektywy.
2. W pozycji leżącej lub stojącej zbadaj każdą pierś za pomocą opuszków palców. Wykonując delikatne, okrężne ruchy, stosuj stopniowy ucisk – od delikatnego po bardziej stanowczy – i w ten sposób sprawdź również okolice pach.
3. Delikatnie ściśnij brodawkę, aby sprawdzić, czy nie wydziela się z niej żadna substancja.

Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące zmiany, udaj się do lekarza i wykonaj szczegółowe badania.

Profilaktyka raka piersi – wizyta u lekarza i diagnostyka raka piersi

Profilaktyka raka piersi u lekarza – ginekologa, specjalisty medycyny rodzinnej czy onkologa – obejmuje szereg działań, które mają na celu wczesne wykrycie zmian nowotworowych oraz monitorowanie zdrowia piersi, szczególnie u kobiet, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka. Wywiad lekarski, podstawowe badanie kliniczne, USG piersi czy mammografię można poszerzyć o dodatkową diagnostykę.

Jakie badania pomagają wykryć raka piersi?

U kobiet z wysokim ryzykiem raka piersi – np. z mutacjami genów BRCA1 lub BRCA2 – lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań, w tym obrazowych, które pozwalają na dokładniejszą ocenę tkanki piersi.

Jeśli podczas badań obrazowych lub palpacyjnych lekarz zauważy niepokojące zmiany, może zlecić biopsję pod kontrolą USG. To zabieg diagnostyczny polegający na pobraniu fragmentu tkanki z piersi w celu przeprowadzenia analizy histopatologicznej. Ta szczegółowa procedura pozwala potwierdzić lub wykluczyć obecność komórek nowotworowych w badanym obszarze.

Rola aktywności fizycznej w profilaktyce raka piersi

Aktywność fizyczna – w tym regularne bieganie – może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka piersi aż o 25%. Dzieje się tak, ponieważ ćwiczenia pomagają w regulacji poziomu hormonów (np. estrogenu), które w nadmiarze mogą sprzyjać rozwojowi komórek rakowych w piersiach. Treningi o umiarkowanej intensywności wspierają utrzymanie prawidłowej wagi, co również ma niemałe znaczenie w prewencji raka piersi, ponieważ otyłość i nadmiar tkanki tłuszczowej mogą zwiększać ryzyko zachorowania na ten rodzaj nowotworu.

Regularny ruch poprawia metabolizm i wzmacnia układ odpornościowy, dzięki czemu organizm łatwiej broni się przed chorobami. Ćwiczenia, które wykonujesz w ramach przygotowań do startu w kolejnej imprezie biegowej, mogą zmniejszyć stan zapalny w organizmie i poprawić krążenie, co sprzyja szybszemu usuwaniu toksyn.

Czy ćwiczenia fizyczne pomagają w walce z rakiem piersi?

Twoja ulubiona forma aktywności może być również wsparciem w terapii nowotworu. Nie zlikwiduje ona komórek rakowych, jednak jest w stanie zmniejszyć stres i poprawić ogólny stan zdrowia – dzięki temu organizm ma więcej sił, by walczyć z chorobą. Kontynuowanie treningów biegowych w trakcie terapii powinno być skonsultowane z lekarzem i dostosowane do aktualnych możliwości organizmu.

O tym, że bieganie może pomóc w walce z rakiem piersi, przekonuje historia Patrycji Bereznowskiej[3] – biegaczki długodystansowej i wielokrotnej rekordzistki świata na dystansach ultra – która pozostawała aktywna również w trakcie terapii. Aby poznać więcej inspirujących historii i dowiedzieć się, jak wiele korzyści może przynieść aktywność fizyczna w codziennym życiu, posłuchaj ambasadorów kampanii LUX MED „Wygrywaj zdrowie”. W jej ramach wybitni sportowcy – Joanna Jędrzejczyk, Kajetan Duszyński, Joanna Mazur, Paweł Nastula i nie tylko – dzielą się swoimi przepisami na zdrowsze życie.

Bibliografia

1. J. Kruk, Deklarowana aktywność fizyczna a ryzyko raka piersi, https://journals.viamedica.pl/nowotwory_journal_of_oncology/article/download/52659/39320 [dostęp 03.2025].
2. Narodowy Fundusz Zdrowia, Poradnik Pacjenta: Rocznie dowiaduje się o nim aż 20 tysięcy kobiet. Rak piersi – jak mu skutecznie zapobiegać?, https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/poradnik-pacjenta-rocznie-dowiaduje-sie-o-nim-az-20-tysiecy-kobiet-rak-piersi-jak-mu-skutecznie-zapobiegac,8490.html [dostęp 03.2025].
3. Redakcja TVP Sport, Mistrzyni Świata walczy z rakiem. Trwa zbiórka dla Patrycji Bereznowskiej, https://sport.tvp.pl/77933461/mistrzyni-swiata-walczy-z-rakiem-trwa-zbiorka-dla-patrycji-bereznowskiej [dostęp 03.2025].

Partnerem publikacji jest LUX MED.