Aktywność fizyczna w chorobie nowotworowej – czy można?

Photo by Emma Simpson on Unsplash

Aktywność fizyczna jest nie tylko sposobem na zapobieganie różnych schorzeń w tym choroby nowotworowej, ale także zmniejsza również ryzyko jej nawrotu, jeśli już się pojawiła. Na temat aktywności fizycznej w chorobie nowotworowej rozmawiamy z dr n.med. Agnieszką Jagiełło-Gruszfeld, specjalistką onkologii klinicznej z Centrum Onkologii Instytut w Warszawie.

Profilaktyka

Aktywność fizyczna jest zalecana jako profilaktyka wielu chorób, głównie układu krążenia, ale są publikacje, które ewidentnie wskazują na istotną rolę aktywności fizycznej w profilaktyce chorób nowotworowych. Są to głownie nowotwory związane z otyłością, gdyż aktywność fizyczna zmniejsza oczywiście ryzyko otyłości. Do nowotworów tych zalicza się przede wszystkim raka piersi, raka trzonu macicy, raka jelita grubego. Oczywiście należy pamiętać, że unikanie otyłości i aktywność fizyczna nie zapewnią, że dany pacjent na pewno na raka zachoruje, jednak zmniejszy się ryzyko zachorowania.

Zdecydowanie warto uprawiać aktywność fizyczną w kontekście zmniejszenia zachorowania na choroby nowotworowe. Trzeba też podkreślić, że regularnie uprawiany wysiłek fizyczny spowalnia mechanizmy starzenia się organizmu i w ten sposób również zmniejsza się ryzyko chorób nowotworowych, które już od pewnego czasu uważa się za jeden z elementów starzenia się.

Rodzaj aktywności przy chorobie nowotworowej

Jak do tej pory nie stwierdzono z całkowitą pewnością jaki rodzaj aktywności fizycznej jest najlepszy dla pacjentów z chorobą nowotworową lub osób, które przebyły leczenie raka. Należy raczej odradzać bardzo ekstremalne sporty, mogące się wiązać z dużym ryzykiem urazów. Literatura doradza, aby pacjent wybrał sobie taką formę aktywności fizycznej, która wydaje mu się atrakcyjna, i z której nie będzie łatwo rezygnował. Wiele też zależy od tego, w jakiej kondycji znajduje się osoba po zakończeniu leczenia onkologicznego i czy wcześniej zajmowała się uprawianiem jakiejś dziedziny sportu.

Osobom, które wcześniej nie ćwiczyły regularnie zaleca się aktywności, w których będą się odnajdywać np. bieganie, pływanie, nordic walking, czasem po prostu marsz. Chodzi przede wszystkim o to, aby dany sport był uprawiany regularnie przez dłuższy okres czasu. Generalnie zaleca się, żeby osoby po leczeniu choroby nowotworowej uprawiały aktywność fizyczną na poziomie 15 MET (ekwiwalentów metabolicznych) tygodniowo lub w wymiarze co najmniej 150 min umiarkowanego wysiłku fizycznego tygodniowo.

Aktywność w trakcie choroby nowotworowej

W trakcie choroby nowotworowej nie ma przeciwwskazań do aktywności sportowej, jednak trzeba pamiętać, że zarówno sama choroba nowotworowa jak i jej leczenie mogą w istotny sposób obniżyć możliwości wykonywania znacznego wysiłku fizycznego. Osoby, które przed zachorowaniem uprawiały jakiś sport mogą go kontynuować, ale pamiętając, żeby nie był to zbyt forsowny wysiłek.

Umiarkowana aktywność sportowa jest zalecana podczas leczenia onkologicznego, ale tutaj jeszcze raz trzeba pamiętać o zachowaniu pewnego umiaru. Trzeba też wspomnieć, że niektóre formy uprawiania sportu mogą być niewskazane ze względu na potencjalną urazowość tych sportów.

Nie ma potrzeby stałego kontaktu z lekarzem, ale warto poradzić się go w kwestiach dotyczących rodzaju i czasu trwania aktywności fizycznej.

Nawrót choroby nowotworowej

Od kilku lat pojawiają się doniesienia wskazujące jednoznacznie, w oparciu o badania na dużych grupach kobiet po leczeniu raka piersi, że aktywność fizyczna znacznie zmniejsza ryzyko nawrotu choroby nowotworowej. Niektóre prace wskazują, że kobiety regularnie uprawiające jakiś wysiłek fizyczny mają mniejsze ryzyko nawrotu o około 40% w porównaniu z grupą, która nie uprawia żadnych sportów. W wielu krajach wdraża się specjalne programy rehabilitacyjne, które wspierają kobiety po leczeniu raka piersi w regularnym uprawianiu sportu.

Mechanizm ochronny wysiłku fizycznego polega na zmniejszaniu ilości tkanki tłuszczowej w organizmie, która w wydatnym stopniu odpowiada za powstawanie estrogenów w organizmie kobiet po menopauzie a także, co podkreślają niektórzy autorzy aktywizuje układ immunologiczny organizmu, który w ogromnym stopniu odpowiada za eliminowanie komórek nowotworowych z organizmu.

Zalecenia przy chorobie nowotworowej

Zasadniczo odradza się uprawiać sporty urazowe i ekstremalne. Jednak wybór dyscypliny sportowej pozostawia się po stronie pacjenta.

Przede wszystkim osoba po leczeniu choroby nowotworowej, która podejmuje na nowo lub zaczyna uprawianie jakiegoś sportu musi sobie zdawać sprawę, żeby nie stawiać sobie od razu zbyt wysoko zawieszonej poprzeczki i nie wymagać od siebie za wiele na początku. Z czasem organizm przyzwyczai się do wysiłku fizycznego i będzie można stawiać sobie coraz większe wyzwania. Najważniejsze to pilnie obserwować swój organizm, robić sobie przerwy w razie potrzeby i nie forsować się zbyt mocno.

Okiem specjalisty

Pacjentki, które podjęły regularną aktywność fizyczną po leczeniu raka piersi tryskają energią. Ich organizmy szybciej się regenerują po zakończeniu terapii onkologicznej. Sukcesy, które osiągają w sporcie powodują, że bardziej pozytywnie patrzą na swoją przyszłość i odzyskują kontrolę nad własnym życiem, którą choroba nowotworowa w znacznym stopniu im odebrała.

Artykuł przygotowany przy współpracy z organizatorami Konferencji Sportowiec Amator 2020.