Jakie są najczęstsze kontuzje biegaczy? Jakie badania wykonać?

Biegacze – bez względu na to, czy uprawiają ten sport wyczynowo, czy amatorsko – doświadczają różnych urazów. Do kontuzji, które mogą wykluczyć z treningu na kilka lub kilkanaście tygodni, należą przede wszystkim: urazy piszczeli, kości śródstopia, stawu kolanowego i stawu skokowego. Przed rozpoczęciem leczenia konieczna jest wnikliwa diagnostyka problemu. Sprawdź, jakie badania wykonać przy najczęstszych urazach biegaczy.

Co wpływa na występowanie urazów i kontuzji u biegaczy?

Biegacze często pojawiają się w gabinetach fizjoterapeutów. Czy wobec tego bieganie rzeczywiście jest tak kontuzjogennym sportem? Nie musi takie być, jednak istnieje wiele czynników, które sprzyjają powstawaniu różnego rodzaju urazów. To m.in.:

• źle dobrane obuwie (np. nieodpowiednie do profilu stopy lub bez amortyzacji);
• nieodpowiednia technika biegu (np. lądowanie na piętach, obciążanie jednej strony ciała);
• brak rozgrzewki przed treningiem oraz rozciągania po zakończonej sesji treningowej;
• brak regeneracji;
• brak treningu ogólnorozwojowego, który wzmacnia istotne dla biegacza partie ciała – mięśnie brzucha, pośladków i ud;
• zbyt duża intensywność ćwiczeń, zarówno pod względem liczby treningów w tygodniu, jak i tempa biegu.

Kiedy dokucza ci ból piszczeli lub kolan, udaj się do lekarza ortopedy i zgodnie z jego wskazówkami rozpocznij diagnostykę, wykonując odpowiednie badania.

Zespół pasma biodrowo-piszczelowego

Zespół pasma biodrowo-piszczelowego jest często określany za pomocą skrótu ITBS (ang. ILIOTIBIAL BAND SYNDROME) lub bywa nazywany potocznie „kolanem biegacza”. Przeciążenie struktury, która znajduje się z boku uda, wpływa przede wszystkim na kondycję kolan.

Objawy

Najczęstsze objawy „kolana biegacza” to:

• ból po zewnętrznej stronie kolana;
• trzaskanie, przeskakiwanie w okolicy kolana;
• obrzęk po stronie bocznej poniżej stawu kolanowego, w miejscu, gdzie przebiega pasmo biodrowo-piszczelowe;
• kłucie i mrowienie w udzie;
• drętwienie zewnętrznej strony ud;
• ból promieniujący od kolana do zewnętrznej części biodra.

Charakter urazu

Zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS) nie jest złamaniem ani zwichnięciem. To przypadłość – często związana ze stanem zapalnym – biegaczy i innych sportowców, którzy na co dzień forsują stawy kolanowe. Dolegliwości nasilają się w trakcie biegania, chodzenia i innych aktywności ruchowych, ale nie występują w czasie odpoczynku. Biegacze często odnoszą wrażenie, że ból zwiększa się za każdym razem, gdy pięta uderza o podłoże.

Jakie badania wykonać?

Jeśli ból kolana nie mija, rozpocznij diagnostykę. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, wykonuje badanie fizykalne, a oprócz tego może zlecić również badania obrazowe: RTG stawu kolanowego, USG stawu kolanowego lub MRI stawu kolanowego – w zależności od potrzeb.

Leczenie i profilaktyka zespołu pasma biodrowo-piszczelowego

Leczenie zespołu pasma biodrowo-piszczelowego obejmuje m.in. krioterapię (leczenie zimnem), masaż fizjoterapeutyczny z wykorzystaniem technik terapii powięziowej, ćwiczenia (rozciąganie oraz rolowanie pasma biodrowo-piszczelowego). Ważną rolę w procesie leczenia odgrywa odpoczynek – przerwa od biegania może wynosić kilka tygodni. Treningi powinno się wznowić dopiero wtedy, gdy dolegliwości bólowe całkowicie ustąpią. Doraźnie ulgę w dolegliwościach mogą przynieść leki przeciwzapalne i chłodne okłady.

Aby uniknąć nawrotu kontuzji w przyszłości, pracuj nad techniką biegu, dostosuj intensywność treningu do swoich możliwości, zadbaj o odpowiednią amortyzację oraz wykonuj ćwiczenia zalecane przez fizjoterapeutę.

Shin-splints

Shin-splints, czyli przeciążenie przyśrodkowej okolicy piszczeli (MTSS ang. MEDIAL TIBIAL STRESS SYNDROME), to kontuzja, która najczęściej dotyczy początkujących biegaczy lub osób, które w ostatnim czasie znacznie zwiększyły intensywność treningów.

Objawy

O przeciążeniu piszczeli świadczą następujące symptomy:

• ból w okolicy kości piszczelowej podczas biegania;
• ból piszczeli odczuwalny nawet kilkanaście minut po zakończonym treningu, a na dalszym etapie również w trakcie spoczynku;
• obrzęk w okolicy podudzia.

Charakter urazu

Shin-splints to kontuzja związana z przeciążeniem piszczeli. Początkowo przeszkadza biegaczom w trakcie treningu i niedługo po nim. Jeśli zignorujesz pierwsze objawy, istnieje ryzyko, że przeciążenie przybierze charakter ciągły i doprowadzi do tzw. złamania zmęczeniowego. To znacznie poważniejsza kontuzja, która może wykluczyć z biegania na długi czas.

Jakie badania wykonać?

Konieczna jest konsultacja ortopedyczna, podczas której lekarz zbiera wywiad i bada pacjenta. Może zlecić również badania obrazowe, np. MRI.

Leczenie i profilaktyka shin-splints

Aby przyspieszyć proces zdrowienia, konieczne jest zredukowanie intensywności ćwiczeń lub – jeśli lekarz uzna to za konieczne – całkowita przerwa w treningach, która zazwyczaj trwa 2–6 tygodni. Dobre efekty dają regularne ćwiczenia zalecone przez fizjoterapeutę. Doraźnie lekarz może zalecić leki przeciwzapalne w formie tabletek, maści.

Jeśli chcesz zapobiec tego rodzaju kontuzjom, pracuj nad techniką biegu, dostosowuj dystans i tempo biegu do swoich możliwości i znajdź czas na trening ogólnorozwojowy.

Zapalenie rozcięgna podeszwowego

Rozcięgno podeszwowe to struktura przebiegająca od pięty do palców stopy. Problemy w tej okolicy pojawiają się najczęściej jako konsekwencja wielu niewielkich urazów, które doprowadzają do przeciążenia oraz powstania stanu zapalnego.

Objawy

Zapalenie rozcięgna podeszwowego daje o sobie znać poprzez:

• ból pięty i podeszwy stopy;
• ból śródstopia;
• obrzęk podeszwy stopy.

Charakter urazu

Omawiana kontuzja to stan zapalny i uszkodzenie w obrębie tkanki łącznej, biegnącej od pięty do palców stopy. Ból pięty nasila się i daje o sobie znać przede wszystkim po dłuższym okresie bezruchu, np. po wstaniu z łóżka. Zapalenie rozwija się na skutek długotrwałego przeciążenia stopy, a temu sprzyja m.in. duża intensywność treningów, nieprawidłowa technika biegu oraz nieodpowiednio dobrane obuwie.

Jakie badania wykonać?

Po konsultacji ortopedycznej lekarz może zlecić USG i RTG stopy – badania te pozwalają uwidocznić zaburzenia w obrębie rozcięgna.

Leczenie i profilaktyka zapalenia rozcięgna podeszwowego

W zależności od zaawansowania zmian stosuje się różne metody leczenia. Przydatna jest fizjoterapia – ćwiczenia oraz metody fizykoterapeutyczne (np. fala uderzeniowa). W niektórych przypadkach stosuje się iniekcje z osoczem bogatopłytkowym. Konieczne może być wykonanie indywidualnych wkładek do obuwia.

Aby zapobiec urazom rozcięgna podeszwowego, pracuj nad techniką biegu i dopasuj obuwie sportowe do profilu swojej stopy i – jeśli zachodzi taka potrzeba – zastosuj wkładki, które pomogą prawidłowo ułożyć stopę.

Skręcenie stawu skokowego (pot. skręcenie kostki)

Skręcenie stawu skokowego, potocznie zwane skręceniem kostki, to uraz mechaniczny, który często następuje na skutek upadku na śliskiej lub nierównej powierzchni. U biegaczy może być także konsekwencją niefortunnego ułożenia stopy w momencie zetknięcia z podłożem.

Objawy

Symptomów skręcenia kostki nie da się przeoczyć. To przede wszystkim:

• silny ból, szczególnie po zewnętrznej stronie stopy;
• ból, który nasila się przy chodzeniu oraz trudności w poruszaniu się;
• wyraźnie spuchnięta okolica kostkI;
• zaczerwienienie;
• wzmożone ucieplenie skóry w okolicach urazu;
• krwiak;
• siniaki;
• uczucie sztywności w stawie.

Charakter urazu

Z medycznego punktu widzenia skręcenie stawu skokowego to przerwanie lub naderwanie więzadeł i torebki stawowej. Może być ono skutkiem upadku lub niefortunnego ułożenia stopy w trakcie biegu. Kontuzja może przydarzyć się każdemu biegaczowi – nawet temu, który kontroluje technikę biegu i odpowiednio dostosowuje obciążenia treningowe do swoich możliwości.

Jakie badania wykonać?

Przed rozpoczęciem leczenia omawianej kontuzji najczęściej wykonuje się RTG lub USG stawu skokowego.

Leczenie i profilaktyka urazów stawu skokowego

W zależności od rozległości uszkodzeń może być konieczne unieruchomienie w gipsie lub ortezie. Na odpowiednim etapie po urazie wdraża się także rehabilitację. Okres przerwy od treningów ustala się indywidualnie.

Jeśli chcesz uniknąć skręcenia kostki w przyszłości, wybieraj równe i bezpieczne powierzchnie, a gdy zamierzasz biegać w trudniejszym terenie (np. w górach), dobierz obuwie, które odpowiednio stabilizuje stopę i ma bieżnik zapewniający lepszą przyczepność do podłoża.

Przedstawione w artykule informacje mają charakter podglądowy, a decyzję o badaniach diagnostycznych i leczeniu podejmuje lekarz.