Przygotowania do biegania – badania i profilaktyka

Zastanawiasz się, jak przygotować się do biegania? Zrób podstawowe badania i sprawdź kondycję swojego organizmu, zanim zaczniesz dbać o formę!

Najpierw badanie, potem bieganie – jak dobrze przygotować się do biegania?

Bieganie to bardzo popularna i chętnie wybierana forma aktywności fizycznej. Świadczy o tym chociażby duża frekwencja w biegach ulicznych – w Półmaratonie Warszawskim 2024 wzięło udział ponad 13 tys. biegaczy. Przed zapisaniem się na pierwsze zawody warto jednak dokładnie sprawdzić stan swojego zdrowia. Chcąc zacząć bieganie, zaplanuj najpierw wykonanie badań – najlepiej, aby ich zakres ustalił dla Ciebie lekarz. Sprawdź, dlaczego są one tak ważne dla każdego biegacza!

Jak zacząć biegać mądrze i z korzyścią dla organizmu?

Odsetek Polaków, którzy regularnie podejmują aktywność fizyczną w czasie wolnym, kształtuje się na poziomie 48% – tak wynika z raportu Ministerstwa Sportu i Turystyki „Poziom aktywności fizycznej Polaków 2023”^[1]. Bieganie wciąż jest jedną z najchętniej wybieranych dyscyplin, o czym świadczy duża popularność biegów ulicznych, jak również rosnąca liczba biegowych influencerów oraz trenujących biegaczy amatorów.

Osoby, które zastanawiają się, od czego zacząć bieganie, często sięgają po plan dla początkujących. To oczywiście bardzo dobre posunięcie, ponieważ programy treningowe są tworzone przez profesjonalistów. Zawierają wiele cennych wskazówek dla osób, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z tym sportem. Zanim jednak zaczniesz pracować nad formą, sprawdź kondycję swojego organizmu. Zdrowe i sprawne ciało nie tylko umożliwi ci osiąganie satysfakcjonujących wyników, lecz również pozwoli czerpać maksimum radości z biegania. Dlatego pierwsze kroki warto skierować do gabinetu lekarskiego!

Jak przygotować się do biegania? Niezbędne badania

Bieganie daje wiele korzyści – między innymi poprawia samopoczucie, ułatwia utrzymanie prawidłowej masy ciała, poprawia wydolność płuc i serca, pomaga obniżyć poziom cholesterolu i ciśnienie krwi. Aby czerpać korzyści z uprawiania tego sportu, dokładnie poznaj swój organizm, przekonaj się, jakie ma możliwości (ale również ograniczenia!) i upewnij się, że dostarczasz mu wszystkie niezbędne witaminy i składniki mineralne.

Badania krwi – dlaczego biegacz powinien regularnie badać krew?

Biegacze – podobnie jak inni sportowcy – narażeni są na szereg specyficznych obciążeń i stresu fizycznego. Badanie krwi wykonywane raz do roku może dostarczyć cennych informacji o stanie zdrowia i pomóc w:

• monitorowaniu poziomu elektrolitów – podczas intensywnych treningów wraz z potem tracisz elektrolity, takie jak sód, potas i magnez. Niski poziom mikroelementów może powodować skurcze mięśni, osłabienie i inne problemy zdrowotne;
• wczesnym wykrywaniu i leczeniu anemii – biegacze często tracą żelazo podczas treningu, a to prosta droga do anemii. Badanie krwi może pomóc w wykryciu niskiego poziomu hemoglobiny lub ferrytyny. Wczesne rozpoznanie i leczenie anemii poprawia wydolność fizyczną i zmniejsza zmęczenie;
• zaplanowaniu odpowiedniej suplementacji – zanim sięgniesz po suplementy diety dla biegaczy, sprawdź, czego brakuje w twoim organizmie i na tej podstawie, najlepiej po konsultacji z lekarzem, dobierz odpowiedni preparat;
• ocenie stanu zapalnego – intensywne treningi mogą prowadzić do stanu zapalnego w organizmie. Badanie krwi pomoże w ocenie poziomu markerów stanu zapalnego, takich jak białko C-reaktywne (CRP). Wysoki poziom tzw. białek zapalnych może świadczyć o nadmiernym stresie i przetrenowaniu;
• monitorowaniu ogólnego stanu zdrowia – badanie krwi może również pomóc w monitorowaniu ogólnego stanu zdrowia, poprzez sprawdzenie takich parametrów jak poziom cukru we krwi, funkcjonowanie nerek i wątroby.

Decydując się na badanie krwi warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże w doborze właściwych badań w zależności od wieku, wagi, chorób przewlekłych i innych czynników wpływających na kondycję organizmu.

Badania diagnostyczne – EKG i echo serca

Każdy biegacz powinien sprawdzić kondycję swojego serca. Badaniem profilaktycznym jest EKG, w przypadku nieprawidłowości w jego wyniku lekarz może rozszerzyć diagnostykę o echo serca. Zarówno EKG, jak i echo serca to badania nieinwazyjne i bezbolesne, a pozwalające wykryć nieprawidłowości w funkcjonowaniu kluczowego narządu, jakim jest serce. Ich wyniki pomagają:

• wykryć choroby serca na wczesnym etapie;
• ocenić ryzyko nagłego zatrzymania akcji serca;
• monitorować wpływ treningu na serce;
• odpowiednio dobrać trening do faktycznej wydolności fizycznej;
• podnieść wydolność fizyczną na podstawie rzetelnych danych zdrowotnych.

Próba wysiłkowa – co to takiego?

Próba wysiłkowa to badanie, które trwa od 10 do 20 minut i ocenia pracę serca podczas wysiłku fizycznego. Polega ono na monitorowaniu EKG (elektrokardiogramu) i ciśnienia tętniczego krwi podczas ćwiczeń na bieżni lub rowerze stacjonarnym. Jego celem jest wykrycie zaburzeń w ukrwieniu i czynności serca, których nie da się wychwycić w trakcie badań spoczynkowych. Wskazania do wykonania badania ustala lekarz.

Rozpoczyna się od chodzenia lub jazdy na rowerze stacjonarnym z niską prędkością i niskim oporem. Stopniowo zwiększa się prędkość i opór, a wraz z nimi intensywność wysiłku. Przez cały czas trwania próby wysiłkowej musisz postępować zgodnie z instrukcjami lekarza lub technika. Podczas badania lekarz monitoruje twoje EKG, ciśnienie tętnicze krwi i tętno.

Po badaniu lekarz poinformuje cię o wyniku próby wysiłkowej. Na tej podstawie możesz dobrać odpowiedni trening do swoich możliwości.

Bieganie dla początkujących – do jakiego lekarza się udać?

Do gabinetu lekarskiego warto iść nie tylko wtedy, gdy pojawią się dolegliwości. Aby omówić wyniki badań, udaj się do internisty (omówienie badań krwi) lub kardiologa (omówienie EKG i echa serca). Ortopeda pomoże ci dobrać odpowiednie wkładki do butów i profesjonalnie oceni postawę twojego ciała. Jeśli chcesz dowiedzieć się, czy technika twojego biegu jest prawidłowa, skonsultuj się z fizjoterapeutą. Ten specjalista nie tylko będzie dla ciebie wsparciem, gdy pojawi się ból, lecz również opowie ci, na czym polega profilaktyka kontuzji oraz jakie ćwiczenia należy wykonywać, aby uniknąć niechcianych przerw w bieganiu.

Pamiętaj, że twój plan biegania wymaga odpowiedniego odżywienia organizmu. Jeśli chcesz dobrać jadłospis, który zapewni ci optymalną ilość energii podczas treningu, skonsultuj się z dietetykiem. Jeżeli odczuwasz trudności na poziomie motywacji lub akceptacji swojego ciała, skonsultuj się z psychologiem, aby nauczyć się czerpać maksymalną przyjemność z biegania.

^[1] Poziom aktywności fizycznej Polaków 2023″, Ministerstwo Sportu i Turystyki, https://www.gov.pl/attachment/d00417af-1bf1-41eb-ba74-6dbb162411a5 (dostęp 05.2024)